W sądzie konsumenckim wygrasz szybciej

Piotr Rola 06-06-2009, ostatnia aktualizacja 06-06-2009 06:10

Gdy np. nowy telewizor przestał działać, a sprzedawca nie uwzględnia reklamacji, warto skorzystać z sądu konsumenckiego. Oszczędzimy pieniądze i czas na proces sądowy

Polubowne sądownictwo konsumenckie jest innym rozwiązaniem niż sądy powszechne. Sąd konsumencki rozstrzyga spór szybciej i taniej niż zwykły. Stałe sądy tego rodzaju działają przy wojewódzkich inspektoratach Inspekcji Handlowej. Ich funkcjonowanie określa regulamin, który stanowi załącznik do rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 25 września 2001 r. w sprawie określenia regulaminu organizacji i działania stałych polubownych sądów konsumenckich.

Sądy konsumenckie rozstrzygają spory między klientami a przedsiębiorcami, które wynikają z umów sprzedaży produktów i świadczenia usług. Aby jednak taki sąd mógł rozpatrzyć sprawę, obie strony muszą się na to zgodzić. Nie konsument jednak, lecz sąd namawia przedsiębiorcę do wyrażenia zgody na takie postępowanie. Jeżeli złożony do sądu wniosek odpowiada wymogom formalnym i jest zgoda stron co do rozstrzygnięcia sprawy, przewodniczący wyznacza termin rozprawy.

Od wniosku o rozpatrzenie sporu przez sąd konsumencki nie pobiera się żadnej opłaty. Jedynie czasami, jeżeli w trakcie postępowania zaistnieje potrzeba podjęcia przez sąd czynności, która jest połączona z wydatkami (np. dowód z opinii rzeczoznawcy), sąd pobiera zaliczkę na pokrycie tych wydatków od strony, która wystąpiła o podjęcie tej czynności.

Sąd konsumencki rozpoznaje sprawę na jawnej rozprawie w składzie: superarbiter i dwóch arbitrów. Z rozprawy sporządza się protokół. Postępowanie odbywa się w siedzibie Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej.

Superarbiter udziela najpierw głosu wnioskodawcy, później stronie przeciwnej. Uczestnicy sporu zgłaszają swoje wnioski i żądania oraz przedstawiają dowody na ich poparcie. Kiedy już sąd wysłucha ich wniosków, może wezwać jeszcze biegłego rzeczoznawcę. Zadaniem superarbitra jest skłonienie stron do porozumienia.

Wyrok sądu konsumenckiego i ugoda zawarta przed nim mają taką samą moc jak wyrok sądu powszechnego i ugoda tam zawarta. Taki wyrok może być poddany egzekucji.

Stronom przysługuje od niego jedynie skarga do sądu powszechnego w ciągu trzech miesięcy od doręczenia wyroku. Ugoda natomiast ma charakter ostateczny i stronom nie przysługuje żaden środek zaskarżenia.

Koszty postępowania ponosi strona przegrywająca. Przewodniczący może z nich jednak również zwolnić.

Rzeczpospolita

Upadłość konsumencka a interesy wierzycieli i innych osób

Data: 30-03-2009 r.

Upadłość konsumencka a interesy wierzycieli

Upadłość konsumenta zazwyczaj powoduje, iż wierzyciele nie odzyskają części swych należności. Jednak nowe postępowanie przyspieszy wierzycielom dochodzenie ich należności.

Dotąd, zależnie od tytułu wierzytelności i jej zabezpieczenia

, wierzyciel zazwyczaj musiał dochodzić swoich roszczeń poprzez uzyskanie tytułu egzekucyjnego w postępowaniu sądowym, z ewentualnym zabezpieczeniem wierzytelności w postępowaniu zabezpieczającym. Postępowanie to obejmuje najczęściej minimum dwa stadia.

Uzyskiwanie tytułu egzekucyjnego może trwać nawet kilkanaście miesięcy; a to ze względu na określone terminy sądowe, stosunkowo niewielkie wymogi co do składania sprzeciwu czy zażalenia od nakazu zapłaty

oraz przedłużanie w rozmaity sposób postępowania przez dłużnika. Tytułem egzekucyjnym (według art. 777 Kodeksu postępowania cywilnego) jest np. orzeczenie sądu prawomocne bądź podlegające natychmiastowej wykonalności, ugoda zawarta przed sądem, a także akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji. Jeśli więc podstawą roszczenia jest bankowy tytuł egzekucyjny lub gdy dłużnik podda się egzekucji wprost przez akt notarialny, postępowanie będzie o wiele szybsze.

Następnie trzeba uzyskać tytuł wykonawczy, a więc tytuł egzekucyjny powinien zostać zaopatrzony przez sąd w klauzulę wykonalności (zgodnie z art. 776 K.p.c.). Ten kolejny etap postępowania egzekucyjnego także trwa bardzo długo i nie gwarantuje pełnego zaspokojenia wierzyciela; a to ze względu na obowiązujące regulacje proceduralne, możliwość składania zażaleń na czynności komornika i powództw przeciwegzekucyjnych, a również na konieczność uzyskania klauzuli wykonalności na współmałżonka oraz uwzględnienia ewentualnych małżeńskich umów majątkowych.

Wierzyciel może oczywiście skorzystać z postępowania zabezpieczającego. W każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd, przed wszczęciem postępowania lub w jego toku wierzyciel może bowiem żądać udzielenia zabezpieczenia, jeśli uprawdopodobni roszczenie i wykaże interes prawny polegający na tym, że brak zabezpieczenia poważnie utrudni wykonanie zapadłego orzeczenia i uniemożliwi osiągnięcie celu postępowania. Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych (wg art. 747 K.p.c.) następuje m.in. przez zajęcie rachunku bankowego, obciążenie nieruchomości hipoteką przymusową, ustanowienie zakazu zbywania czy obciążenie nieruchomości.

Trudna do przeprowadzenia jest zwłaszcza egzekucja z zamieszkanej nieruchomości. Jest ona bowiem szczególnie uwarunkowana i obwarowana wieloma ograniczeniami dotyczącymi przede wszystkim wyprowadzenia dłużnika wraz z rodziną.

Na czas postępowania i zmniejszenie stopnia zaspokojenia wierzyciela wpływ ma także zaistnienie ewentualnego zbiegu egzekucji prowadzonej przez kilku wierzycieli. Od każdej zaś wyegzekwowanej kwoty

, komornik potrąca swoje koszty, co dodatkowo uszczupla odzyskaną należność. Ze względu na wysokie koszty i czasochłonność dochodzenie należności na drodze cywilnej jest bardzo niekorzystne

dla wierzyciela.

Natomiast w przypadku postępowania upadłościowego konsumenta wierzyciel nie musi przechodzić przedstawionej wyżej drogi sądowej i egzekucyjnej. W tym postępowaniu wierzyciel może uczestniczyć w rozprawie, podczas której sąd ustala plan spłaty zobowiązań przez dłużnika, z którego wynika też, jaka część wierzytelności po zrealizowaniu planu spłaty zostanie umorzona. Wierzyciel ma więc pewien wpływ na określenie przez sąd wysokości spłat po likwidacji majątku dłużnika, ponieważ wierzyciel jest uczestnikiem tego postępowania. Gdyby doszło do jakiegoś rażącego naruszenia interesu wierzyciela, to w toku postępowania odwoławczego wierzyciel może uruchomić kontrolę sądu wyższej instancji, który będzie oceniał, czy te proporcje właściwie zostały zachowane.

W czasie realizacji planu spłaty wierzyciel ma jedynie prawo wnioskowania o zmianę planu, jeżeli poprawi się sytuacja majątkowa upadłego.

Dłużnik powinien spłacić swoje zobowiązania określone ustalonym przez sąd planem spłaty w zasadzie w ciągu 5 lat. Po wykonaniu planu przez upadłego wierzyciel dostaje postanowienie o umorzeniu niezaspokojonych wierzytelności. Jak już wspomniano wcześniej, ustalenie planu spłaty wierzycieli nie narusza praw wierzyciela wobec poręczyciela upadłego oraz współdłużnika upadłego ani praw wynikających z hipoteki, zastawu, zastawu rejestrowego oraz hipoteki morskiej

, jeśli były one ustanowione na mieniu osoby trzeciej. Gdy osoba, za którą poręczyli, nie spłaca swoich długów, wtedy u żyrantów mogą więc się zjawić wierzyciele i przejąć część ich majątku. Tymczasem upadłość konsumencką można ogłosić jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Taka regulacja istotnie wzmacnia pozycję wierzyciela i daje mu szansę na ewentualne zaspokojenie w wyższym stopniu niż zapewnione planem spłaty, ponieważ poręczyciel czy spadkobierca dłużnika może nie móc skorzystać z nowych przepisów o upadłości konsumenckiej.

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej powoduje możliwość ominięcia zapisów Kodeksu postępowania cywilnego, które chronią osoby przed eksmisją, szczególnie na podstawie art. 1046, małoletnich, ubezwłasnowolnionych, kobiety w ciąży, emerytów i rencistów spełniających kryteria socjalne.

Ogłoszenie przez konsumenta upadłości może więc w pewnych wypadkach leżeć w interesie wierzyciela. Należy jednak zauważyć trudności, jakie czekają wierzycieli w przypadku upadłości konsumenta:

• dłużnik wcale nie ma obowiązku złożenia

  wniosku o ogłoszenie upadłości, zaś wierzyciel nie może wystąpić z takim wnioskiem;

• znaczne koszty postępowania upadłościowego są pokrywane z masy upadłości w pierwszej kolejności, stąd wierzycielowi może bardziej opłacać się przekonać dłużnika do niewystępowania z wnioskiem o upadłość; jest jednak możliwe zwolnienie z kosztów sądowych;

• na gruncie obecnych przepisów podatkowych, wierzyciel będący przedsiębiorcą, będzie mógł zaliczyć umorzoną część niezaspokojonych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów dopiero po postanowieniu sądu o umorzeniu. Będzie zatem musiał czekać na tę możliwość przez 5 lub czasami nawet 7 lat;

• na gruncie ustawy o VAT wierzyciel nie ma możliwości obniżenia zobowiązania podatkowego o umorzoną i niespłaconą część należności niewypłacalnego konsumenta;

• ogłoszenie upadłości nie jest wnioskiem wspólnym dotyczącym także współmałżonka. Brak bowiem możliwości ogłoszenia upadłości przez oboje małżonków razem. W niektórych jednak sytuacjach współmałżonek może okazać się największym wierzycielem dłużnika.

Małżonek

Małżonek może więc skorzystać z nowych przepisów o upadłości konsumenckiej. Kiedy jedno z małżonków ogłasza upadłość, w skład masy upadłości wchodzi jego majątek odrębny oraz majątek wspólny małżonków. Ustaje natomiast wspólność ustawowa między mężem a żoną (na mocy art. 124 Prawa upadłościowego i naprawczego). Majątek osobisty małżonka bankrutującej osoby (np. mieszkanie nabyte jeszcze przed ślubem) nie wejdzie do masy upadłości. Ponadto małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu komisarzowi (art. 124 ust. 3). W praktyce wierzytelność ta może wynosić połowę wartości majątku wspólnego, przez co małżonek bankrutującej osoby będzie jej największego wierzycielem, który będzie również spłacany przez następne 5 - 7 lat. Dla banków i innych wierzycieli pozostanie więc niewiele do podziału. Taka sytuacja będzie wykorzystywana do rozmaitych kombinacji mających na celu ochronę

majątku małżonków, z których jedno bankrutuje.

Zgodnie zaś z obowiązującymi przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wierzyciel dłużnika będącego w związku małżeńskim może się zaspokoić z majątku osobistego małżonka będącego dłużnikiem, z majątku wspólnego obojga małżonków i z niektórych jedynie składników majątku osobistego należącego do małżonka dłużnika.

Spadkobiercy

Spadkobiercy, którzy po śmierci zadłużonego rodzica lub małżonka chcą po nim dziedziczyć, mają 6 miesięcy na podjęcie decyzji, czy przyjąć spadek wprost (a więc z odpowiedzialnością

za wszystkie długi spadkodawcy), z dobrodziejstwem inwentarza, czy też odmówić przyjęcia spadku. Przyjęcie na siebie z pełną świadomością długów spadkowych nie będzie z pewnością okolicznością niezależną od zainteresowanego, która jest warunkiem skorzystania z możliwości upadłości konsumenckiej. Czasami jednak przyjmując spadek wprost spadkobierca może nie wiedzieć o zadłużeniu spadkodawcy (gdyż np. przebywa za granicą). Ostatecznie więc sąd upadłościowy będzie decydował o uwzględnieniu albo oddaleniu wniosku

o upadłość.

Spadkobiercy nie mogą też przed przyjęciem spadku przeprowadzić upadłości zmarłego dłużnika, przez co można by zmniejszyć przejmowane długi. Jedynie spadkobierca zmarłej osoby fizycznej, która prowadziła działalność gospodarczą, może w ciągu roku ubiegać się o ogłoszenie jej upadłości.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2008 r., Nr 234, poz. 1572);

• Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2003 r., Nr 60, poz. 535 ze zmianami)

Wykonywanie i zmiany planu spłaty wierzycieli upadłego konsumenta

Data: 28-03-2009 r.

Po sporządzeniu ostatecznego planu podziału, nie wcześniej jednak niż po opuszczeniu przez upadłego konsumenta jego domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego wchodzącego w skład masy upadłości, sąd wyda postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego, określającego w jakim zakresie i w jakim czasie, nie dłuższym niż 5 lat, upadły jest obowiązany spłacać należności niezaspokojone na podstawie planu podziału oraz jaka część zobowiązań upadłego, po wykonaniu planu spłaty wierzycieli, zostanie umorzona. W planie spłaty wierzycieli uwzględnia się wszystkie zobowiązania upadłego powstałe do dnia jego ustalenia.

Jak będzie wykonywany plan spłaty wierzycieli?

W okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli upadły nie może dokonywać czynności prawnych przekraczających granice zwykłego zarządu.

W okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli upadły może zaciągać zobowiązania niezbędne dla utrzymania swojego i osób, w stosunku do których ciąży na nim ustawowy obowiązek dostarczania środków utrzymania, z wyjątkiem jednak zakupów na raty lub zakupów z odroczoną płatnością. Dłużnik może więc zawierać umowy

życia codziennego niezbędne dla zapewnienia egzystencji sobie i swojej rodzinie.

Nowe przepisy o upadłości konsumenckiej powodują wyeliminowanie klienta z systemu bankowego. W okresie spłaty upadły nie będzie mógł brać kredytów w bankach i instytucjach

finansowych, ponieważ każda pożyczka faktycznie przekracza zakres zwykłego zarządu.

Mankamanetem nowych przepisów jest jednak, iż nie przewidują skutecznego sposobu upubliczniania danych o takich bankrutach, np. przez wpis do rejestrów prowadzonych przez biura informacji gospodarczych. Brak wpisu w biurze informacji gospodarczej oznacza brak możliwości sprawdzenia, czy dokonująca zakupu osoba jest bankrutem i nie ma możliwości spłacania rat kredytowych. Może to doprowadzić do wzrostu cen usług

i towarów, których płatność jest odroczona (ryzyko społeczne) oraz nakręcania spirali zadłużenia (ryzyko zadłużonego). Rodzi to także niebezpieczeństwo nadużyć (ryzyko wierzyciela).

Upadły jest obowiązany składać sądowi corocznie, do końca kwietnia, sprawozdanie z wykonania planu spłaty wierzycieli za poprzedni rok kalendarzowy, w którym wykazuje osiągnięte przychody, spłacone kwoty oraz nabyte składniki majątkowe o wartości przekraczającej 2-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę określonego w odrębnych przepisach. Do sprawozdania upadły winien dołączyć kopię rocznego zeznania podatkowego. Takie rozwiązania mają chronić prawa wierzycieli.

Czy można będzie zmienić plan spłaty wierzycieli?

Po prawomocnym ustaleniu warunków spłat nie przewidziano zmniejszenia zakresu ustalonych spłat. Byłoby to bowiem rozwiązanie niekorzystne dla wierzycieli. Przepisy przewidują jedynie pewną modyfikację planu spłaty wierzycieli w razie wystąpienia przemijającej przeszkody uniemożliwiającej dłużnikowi spłatę. Mianowicie, jeżeli upadły z powodu przemijającej przeszkody nie może wywiązać się z obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli, sąd na jego wniosek, po wysłuchaniu wierzycieli, może zmienić plan spłaty wierzycieli w ten sposób, że przedłuży termin spłaty lub zmieni wysokość poszczególnych płatności. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Łączny okres, o który można przedłużyć termin spłaty wierzytelności, nie może przekroczyć 2 lat.

W razie istotnej poprawy sytuacji majątkowej upadłego w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli, wynikającej z innych przyczyn niż zwiększenie się wynagrodzenia

za pracę lub dochodów uzyskiwanych z osobiście wykonywanej przez upadłego działalności zarobkowej, każdy z wierzycieli może wystąpić z wnioskiem o zmianę planu spłaty wierzycieli przez podwyższenie kwot

przypadających wierzycielom. O zmianie planu spłaty wierzycieli orzeka sąd po przeprowadzeniu rozprawy, o której zawiadamia się upadłego i wierzycieli objętych planem spłaty. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie.

Będzie więc można zwiększyć zakres spłat wierzycieli w razie poprawy sytuacji materialnej upadłego. Będzie to możliwe jednak wyłącznie wówczas, gdy poprawa sytuacji materialnej jest wynikiem innych okoliczności niż zwiększenie wynagrodzenia za pracę upadłego czy dochodów uzyskiwanych z jego działalności gospodarczej. Jeżeli więc dłużnik dostanie podwyżkę, wysokość rat się jednak nie zmieni. Celem tego rozwiązania jest zachęcenie dłużnika do zwiększenia jego aktywności zawodowej lub gospodarczej, co jest korzystne ze względów społecznych. Zwiększony wysiłek upadłego w tym zakresie pozwoli mu na poprawę jego sytuacji materialnej.

Zwiększenie spłat wierzycieli może zatem nastąpić tylko wtedy, gdyby poprawa sytuacji materialnej upadłego była następstwem np. darowizny, wygranej w grach losowych bądź spadkobrania.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2008 r., Nr 234, poz. 1572);

• Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2003 r., Nr 60, poz. 535 ze zmianami)

Plan spłaty wierzycieli upadłego konsumenta

Data: 27-03-2009 r.

Kiedy sąd wyda postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego konsumenta?

Zazwyczaj najpierw dłużnik niebędący przedsiębiorcą zostanie zlicytowany (tj przeprowadzona zostanie likwidacja masy upadłości i zaspokojenie wierzycieli z funduszów masy upadłości), a dopiero potem może otrzymać harmonogram spłat dalszych długów, na które nie wystarczyło pieniędzy z likwidacji masy upadłości. Sąd może ustalić mniej korzystne dla niego zasady spłaty niż planował dłużnik. Nowe przepisy dają jednak wiele przywilejów dłużnikowi, których wcześniej nie miał. Chodzi o rozłożenie spłaty długu w czasie - do 5 lat - co jest istotne, jeżeli zobowiązanie powstało np. w spółdzielni mieszkaniowej, która nie musi zobowiązania rozłożyć na raty tak jak bank.

Po sporządzeniu ostatecznego planu podziału funduszów masy upadłości, nie wcześniej jednak niż po opuszczeniu przez upadłego konsumenta jego domu jednorodzinnego lub lokalu mieszkalnego wchodzącego w skład masy upadłości, sąd wyda postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego, określającego w jakim zakresie i w jakim czasie, nie dłuższym niż 5 lat, upadły jest obowiązany spłacać należności niezaspokojone na podstawie planu podziału oraz jaka część zobowiązań upadłego, po wykonaniu planu spłaty wierzycieli, zostanie umorzona. W planie spłaty wierzycieli uwzględnia się wszystkie zobowiązania upadłego powstałe do dnia jego ustalenia. Rozwiązanie to powinno chronić prawa wierzycieli. Zakres spłat będzie zależeć od możliwości zarobkowych dłużnika, wysokości niezaspokojonych wierzytelności i realności ich zaspokojenia.

Jeżeli upadły nie wyprowadzi się z domu czy mieszkania wchodzącego w skład masy upadłości, to sam zablokuje sobie możliwość oddłużenia. Dopiero bowiem po opuszczeniu przez niego mieszkania bądź domu sąd będzie mógł wydać postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli.

Jak sąd orzeka o ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego konsumenta?

O ustaleniu planu spłaty wierzycieli upadłego sąd orzeka na wniosek upadłego, po przeprowadzeniu rozprawy, o której terminie zawiadamia wszystkich wierzycieli. Ustawa nie wyklucza wpływu wierzycieli na zakres zaspokojenia ich przez dłużnika. Możliwość taką stwarza przez przyznanie wierzycielom prawa do żądania zaspokojenia ich w większym zakresie niż o to wnosi upadły. Na tym etapie postępowania dłużnik może proponować sądowi, ile pieniędzy co miesiąc przeznaczy na spłatę długów oraz by część długów sąd umorzył. Sąd nie jest związany wnioskiem upadłego co do treści planu spłaty wierzycieli i może ustalić warunki spłaty bardziej korzystne

dla wierzycieli, jeżeli zażąda tego wierzyciel. Przy orzekaniu sąd bierze tu pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości. Jeżeli więc po sprzedaniu całego majątku upadłego i w ostateczności nawet jego mieszkania nie ma wystarczających środków, żeby spłacić wszystkie jego długi, można negocjować z sądem oraz wierzycielami plan spłat pozostałej części długów w ratach. Maksymalny okres, po jakim spłata długów w ratach powinna być zamknięta, to 5 lat, ale w niektórych przypadkach sąd może przedłużyć ten okres nawet do 7 lat.

Przykład:

• Sąd, ustalając kwoty

  comiesięcznych spłat, weźmie pod uwagę m.in. zarobki upadłego i to, ile pieniędzy będzie potrzebował na utrzymanie siebie i rodziny, tak aby - spłacając stare długi - nie wpadł w nowe kłopoty finansowe. Upadły nie odda nic, jeżeli oficjalnie jest zarejestrowany jako bezrobotny i nie ma majątku.

Sąd określi więc ewentualne sumy zadłużenia kwalifikujące się do umorzenia, jeśli uzna, iż rzeczywiście dłużnik nie ma szans na spłacenie wszystkich długów rozłożonych na raty w ciągu 5 lat. Dzięki temu dłużnik zanim zacznie spłacać uzgodnione z sądem raty, już wie, na jakie umorzenie zgodził się sąd.

Na postanowienie sądu w przedmiocie ustalenia planu spłaty wierzycieli przysługuje zażalenie.

Jakie są skutki postanowienia o ustaleniu planu spłaty wierzycieli?

Ustalenie planu spłaty wierzycieli nie narusza praw wierzyciela wobec poręczyciela upadłego oraz współdłużnika upadłego ani praw wynikających z hipoteki, zastawu, zastawu rejestrowego oraz hipoteki morskiej

, jeśli były one ustanowione na mieniu osoby trzeciej.

Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o ustaleniu planu spłaty wierzycieli powołanie syndyka wygasa z mocy prawa. Z tą chwilą syndyk już nie będzie działał, wobec tego upadły też nie będzie ponosił kosztów jego działalności. To rozwiązanie wychodzi naprzeciw postulatowi ograniczania kosztów postępowania w tego typu sprawach.

Do zobowiązań upadłego powstałych po prawomocnym ustaleniu planu spłaty nie stosuje się art. 146 ust. 4 Prawa upadłościowego i naprawczego. A zatem dopuszczalne jest wszczęcie postępowań egzekucyjnych z masy upadłości przeciwko upadłemu w czasie postępowania upadłościowego.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2008 r., Nr 234, poz. 1572);

• Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2003 r., Nr 60, poz. 535 ze zmianami)

Zaspokojenie roszczeń wierzycieli upadłej osoby prywatnej

Data: 23-04-2009 r.

Z końcem marca 2009 r. wprowadzony został nowy typ postępowania oddłużeniowego, określanego jako upadłość konsumencka. Możliwość tzw. upadłości konsumenckiej mają osoby fizyczne, które nie są przedsiębiorcami. Postępowanie upadłościowe w sprawach konsumenckich, oprócz oddłużenia upadłego, ma także w pewnym zakresie zaspokoić wierzycieli, dlatego przyjęto, iż postępowanie to będzie prowadzone według przepisów o postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku upadłego (z pewnymi jednak odrębnościami), żeby tą drogą spieniężyć majątek upadłego i zaspokoić należności wierzycieli. Takie postępowanie polega na przeprowadzeniu, pod nadzorem syndyka i przede wszystkim sądu, egzekucji generalnej z majątku upadłego tworzącego masę upadłości.

W jaki sposób zaspokajane są roszczenia wierzycieli uczestniczących w postępowaniu upadłościowym?

Sposób zaspokojenia roszczeń wierzycieli uczestniczących w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku upadłego zależy przede wszystkim od tego, czy ich wierzytelność korzysta z zabezpieczenia rzeczowego na majątku upadłego. Jeśli przepis szczególny nie stanowi inaczej, wierzytelności zabezpieczone hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym, hipoteką morską

, a także wygasające według przepisów ustawy prawa oraz prawa i roszczenia osobiste ciążące na nieruchomości, podlegają zaspokojeniu z sumy uzyskanej ze sprzedaży przedmiotu obciążonego, pomniejszonej o koszty związane ze sprzedażą. Wierzytelności te są zaspokajane w kolejności przysługującego im pierwszeństwa. Wraz z wierzytelnościami zaspokajane są odsetki objęte tymi zabezpieczeniami oraz koszty postępowania w wysokości nieprzekraczającej dziesiątej części kapitału.

W razie sprzedaży nieruchomości, prawa użytkowania wieczystego, spółdzielczego prawa do lokalu lub statku morskiego wpisanego do rejestru okrętowego obciążonych odpowiednio hipoteką, hipoteką morską lub prawami, które wygasają według przepisów ustawy, oraz prawami i roszczeniami osobistymi, przed zaspokojeniem tych wierzytelności, które były tak zabezpieczone, zaspokaja się wierzytelności alimentacyjne oraz wierzytelności o wynagrodzenie za pracę pracowników upadłego pracujących na sprzedanej nieruchomości lub statku morskim za okres ostatnich trzech miesięcy przed dniem ich sprzedaży, jednak tylko do wysokości trzykrotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, jak również renty należne za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci.

Kategorie zaspokojenia

Poza tym wierzytelności i należności podlegające zaspokojeniu z funduszów masy upadłości dzieli się na następujące kategorie zaspokojenia:

1. kategoria pierwsza - która obejmuje: koszty postępowania upadłościowego (np. wynagrodzenie syndyka, wynagrodzenia nadal zatrudnionych pracowników za pracę wykonywaną po ogłoszeniu upadłości, podatki i inne daniny publiczne należne za okres po ogłoszeniu upadłości, należności z tytułu składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe pracowników, należności ze stosunku pracy, należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego za ostatnie dwa lata, renty należne za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, ciążące na upadłym zobowiązania alimentacyjne, należności powstałe wskutek czynności syndyka albo zarządcy, należności z zawartych przez upadłego przed ogłoszeniem upadłości umów wzajemnych, których wykonania żądał syndyk albo zarządca, należności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia masy upadłości oraz należności, które powstały z czynności upadłego dokonanych za zgodą nadzorcy sądowego;

2. kategoria druga - która obejmuje: podatki, inne daniny publiczne oraz niepodlegające zaspokojeniu w kategorii pierwszej należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne należne za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości wraz z należnymi od nich odsetkami

   i kosztami egzekucji;

3. kategoria trzecia - która obejmuje: inne wierzytelności, jeżeli nie podlegają zaspokojeniu w kategorii czwartej, wraz z odsetkami za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości, z odszkodowaniem umownym, kosztami procesu i egzekucji;

4. kategoria czwarta - która obejmuje: odsetki, które nie należą do wyższych kategorii w kolejności, w jakiej podlega zaspokojeniu kapitał, a także sądowe i administracyjne kary grzywny oraz należności z tytułu darowizn

   i zapisów.
   

Wierzytelność nabyta w drodze przelewu

lub indosu po ogłoszeniu upadłości, podlega zaspokojeniu w kategorii trzeciej, jeżeli nie podlega zaspokojeniu w kategorii czwartej. Nie dotyczy to wierzytelności powstałej wskutek czynności syndyka albo zarządcy albo czynności upadłego podjętych za zgodą nadzorcy sądowego.

Zasady dotyczące zaspokojenia należności ze stosunku pracy stosuje się odpowiednio do roszczeń Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych o zwrot z masy upadłości świadczeń wypłaconych przez Fundusz pracownikom upadłego.

Syndyk zaspokaja należności pierwszej kategorii za zgodą sędziego-komisarza w miarę wpływu do masy upadłości stosownych sum; jeśli należności te w ten sposób nie będą zaspokojone, zostaną zaspokojone w drodze podziału funduszów masy upadłości. Ciążące na upadłym zobowiązania alimentacyjne syndyk zaspokaja w przypadających terminach ich płatności każdemu uprawnionemu do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Regułę tę stosuje się odpowiednio również do wierzytelności zasądzonych orzeczeniem sądu albo objętych ostateczną decyzją administracyjną, które zostały wydane przeciwko upadłemu po ogłoszeniu upadłości, jeżeli należności te podlegają zaspokojeniu z funduszów masy upadłości. Reguła ta nie dotyczy kosztów postępowania upadłościowego, które pokrywa się niezwłocznie w miarę posiadanych funduszy.

Jeżeli suma przeznaczona do podziału nie wystarcza na zaspokojenie w całości wszystkich należności, należności dalszej kategorii zaspokaja się dopiero po zaspokojeniu w całości należności poprzedzającej kategorii, a gdy majątek nie wystarcza na zaspokojenie w całości wszystkich należności tej samej kategorii, należności te zaspokaja się stosunkowo do wysokości każdej z nich.

Innymi słowy zaspokojenie dokonywane jest w ten sposób, że z sumy przeznaczonej do podziału najpierw zaspokaja się kategorię pierwszą, a gdy po jej zaspokojeniu pozostaną wolne środki - zaspokaja się z nich kategorię drugą, zaś gdy po zaspokojeniu kategorii drugiej pozostaną jeszcze wolne środki - zaspokaja się z nich kategorię trzecią itd. Jeśli zaś zabraknie majątku na zaspokojenie wszystkich należności w ramach tej samej kategorii - należności takie zaspokaja się proporcjonalnie do wysokości każdej z nich.

Jak sporządzany jest plan podziału funduszów masy upadłości?

Syndyk ma obowiązek sporządzenia tzw. planu podziału funduszów masy upadłości, który po zatwierdzeniu przez sędziego-komisarza staje się podstawą do dokonania podziału. Fundusze masy upadłości obejmują sumy uzyskane z likwidacji masy upadłości upadłego konsumenta oraz odsetki od tych sum zdeponowanych w banku, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej. W planie podziału funduszów masy upadłości syndyk:

• określa sumę podlegającą podziałowi;

• wymienia wierzytelności i prawa osób uczestniczących w podziale;

• określa sumę, jaka każdemu z uczestników przypada z podziału;

• wskazuje, które sumy mają być wypłacone, a które iz jakich przyczyn mają być pozostawione w depozycie

  sądowym;

• określa, czy plan podziału jest częściowy czy ostateczny.

Sędzia-komisarz może wnieść do planu poprawki lub polecić syndykowi dokonanie wskazanych zmian w planie. Po etapie formalnego sprawdzenia planu podziału sędzia-komisarz zawiadamia upadłego oraz ogłasza przez obwieszczenie i ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, że plan podziału można przeglądać w sekretariacie sądu upadłościowego i że w terminie 2 tygodni od dnia obwieszczenia możliwe jest wnoszenie przeciwko niemu zarzutów. Plan podziału wykonuje się niezwłocznie po jego zatwierdzeniu. Wykonanie planu podziału nie może jednak nastąpić przed uprawomocnieniem się postanowienia o ogłoszeniu upadłości. W razie wniesienia zarzutów przeciwko planowi podziału lub zażalenia na postanowienie w sprawie zarzutów, plan wykonuje się w tych częściach, których nie dotyczą żądania zgłoszone w zarzutach lub zażaleniu. W takim przypadku zakres wykonania planu określa sędzia-komisarz. Wykonując plan podziału, syndyk wydaje wierzycielowi należną mu kwotę

lub przelewa ją na rachunek bankowy wierzyciela.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2008 r., Nr 234, poz. 1572);

• Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2003 r., Nr 60, poz. 535 ze zmianami)

Co się stanie z majątkiem upadłego konsumenta?

Data: 27-03-2009 r.

Część osób niebędących w stanie spłacać swoich zobowiązań finansowych będzie wkrótce miała prawo ogłosić upadłość. Z końcem marca 2009 r. wprowadzony zostanie nowy typ postępowania oddłużeniowego, określanego jako upadłość konsumencka. Możliwość tzw. upadłości konsumenckiej będą miały osoby fizyczne, które nie są przedsiębiorcami.

Co dzieje się z majątkiem upadłego po ogłoszeniu upadłości?

Jeśli wierzyciel uczestniczy w postępowaniu upadłościowym obejmującym likwidację majątku upadłego, wtedy zaspokojenie jego roszczeń nastąpi przez partycypowanie w części dochodu

, jaki przyniesie upłynnienie składników masy upadłości i ściągnięcie wierzytelności upadłego. Ogłoszenie upadłości dłużnika wiąże się zawsze z koniecznością poniesienia przez jego wierzycieli pewnych strat majątkowych. Upadłość, jako forma generalnej egzekucji, służy równomiernemu zaspokojeniu wierzycieli dłużnika i polega w zasadzie na jak najszybszym zlikwidowaniu majątku upadłego. Prawo upadłościowe wyposaża w tym celu syndyka masy upadłości w szereg instrumentów pozwalających na sprawną sprzedaż ruchomości i nieruchomości upadłego.

Po ogłoszeniu upadłości postępowanie upadłościowe toczy się w sądzie upadłościowym, który ogłosił upadłość; czynności postępowania upadłościowego wykonuje zaś sędzia-komisarz, z wyjątkiem czynności, dla których właściwy jest sąd. Organem sprawującym nadzór nad przebiegiem całego postępowania jest sędzia-komisarz mający w zakresie swoich czynności prawa i obowiązki sądu i przewodniczącego. W razie ogłoszenia upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego powoływany jest syndyk. W zasadzie jeżeli ogłoszono upadłość likwidacyjną, upadły traci zarząd swym majątkiem, który przejmuje syndyk. W przypadku upadłości konsumenckiej sędzia-komisarz może jednak zezwolić, żeby likwidację masy upadłości prowadził upadły pod nadzorem syndyka. Takie uproszczenie postępowania niewątpliwie przyczyni się do obniżenia kosztów postępowania.

Po ogłoszeniu upadłości upadły traci z mocy prawa zarząd i możność korzystania i rozporządzania swym majątkiem (również nabytym w toku postępowania).

Stanowi on masę upadłości. Postępowanie upadłościowe polega więc na likwidacji majątku dłużnika. Dłużnik nie może umówić się z sądem, że spłaci tylko połowę długów i dzięki temu będzie mógł zatrzymać np. samochód. Wyznaczony przez sąd syndyk spisze wszystko, co upadły ma wartościowego, i wystawi na licytację. Z uzyskanych w ten sposób sum spłaci jego długi - w miarę możliwości - wszystkie. Po ogłoszeniu upadłości upadły obowiązany jest więc wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek

(tj. wartościowe ruchomości jak samochód, biżuterię, sprzęt RTV, a także nieruchomości) oraz wydać wszystkie dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń np. dla celów podatkowych i korespondencję. Wykonanie tego obowiązku upadły potwierdza w formie oświadczenia na piśmie, które składa sędziemu-komisarzowi. Jeżeli upadły ukrywa się lub ukrywa majątek sędzia-komisarz może zastosować w stosunku do niego odpowiednie środki przymusu (określone w Kodeksie postępowania cywilnego dla egzekucji świadczeń niepieniężnych).

Upadły jest też obowiązany udzielać sędziemu-komisarzowi i syndykowi wszelkich potrzebnych wyjaśnień dotyczących swojego majątku. Sędzia-komisarz może postanowić, aby upadły nie opuszczał terytorium Polski bez jego zezwolenia. Na powyższe postanowienia sędziego-komisarza upadły może złożyć

zażalenie.

W jakich przypadkach sąd umorzy postępowanie?

Jeżeli upadły nie wskaże i nie wyda syndykowi całego majątku albo niezbędnych dokumentów lub w inny sposób nie wykonuje ciążących na nim obowiązków, sąd umorzy postępowanie. Postępowanie upadłościowe w sprawach konsumenckich ze swej istoty musi być bowiem traktowane jako przywilej dla dłużnika. Porządek prawny wymaga, aby dłużnicy wykonywali swoje zobowiązania, gdyż niewykonywanie zobowiązań pociąga za sobą negatywne konsekwencje dla wierzycieli, co może doprowadzić do łańcucha upadłości. Dlatego też dłużnik korzystający z tego przywileju powinien dobrowolnie, lojalnie i uczciwie współpracować z organami prowadzącymi postępowanie upadłościowe. Jeśli więc upadły dłużnik narusza nałożone na niego obowiązki, daje dowód, że nie jest osobą wiarogodną i nie zasługuje na oddłużenie. Tylko więc od woli i zachowania konsumenta będzie zależało, czy postępowanie upadłościowe nie będzie umorzone.

Sąd umorzy postępowanie upadłościowe również, jeżeli majątek pozostały po wyłączeniu z niego przedmiotów majątkowych dłużnika obciążonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską

nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.

Co wchodzi w skład masy upadłości?

Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego (dłużnika) staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. W zasadzie w skład masy upadłości wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego. Nie wchodzi jednak do masy upadłości:

• mienie, które jest wyłączone od egzekucji według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (czyli np. przedmioty urządzenia domowego, pościel, bielizna i ubranie codzienne, niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny, a także ubranie niezbędne do pełnienia służby lub wykonywania zawodu,zapasy żywności i opału niezbędne dla dłużnika i będących na jego utrzymaniu członków jego rodziny na okres jednego miesiąca; narzędzia i inne przedmioty niezbędne do osobistej pracy zarobkowej dłużnika oraz surowce niezbędne dla niego do produkcji na okres jednego tygodnia, z wyłączeniem jednak pojazdów mechanicznych; u dłużnika pobierającego periodyczną stałą płacę - pieniądze w kwocie, która odpowiada nie podlegającej egzekucji części płacy na czas do najbliższego terminu wypłaty, au dłużnika nie otrzymującego stałej płacy - pieniądze niezbędne dla niego i jego rodziny na utrzymanie przez dwa tygodnie, przedmioty niezbędne do nauki, papiery osobiste, odznaczenia i przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych oraz przedmioty codziennego użytku, które mogą być sprzedane tylko znacznie poniżej ich wartości

  , a dla dłużnika mają znaczną wartość użytkową);

• wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu;

• mienie wyłączone uchwałą zgromadzenia wierzycieli;

• nieściągalne wierzytelności oraz niezbywalne ruchomości wyłączone przez sędziego-komisarza.

Do masy upadłości trafia więc także to, co upadły pozyska w toku postępowania. Syndyk może zająć wynagrodzenie za pracę należne upadłemu na spłatę wierzytelności dochodowych

w postępowaniu upadłościowym. Pierwszeństwo przed nimi mają jednak składki na ubezpieczenie społeczne należne od danego wynagrodzenia oraz wierzyciele alimentacyjni. Dopiero do tego, co zostanie, ma prawo syndyk. Do masy upadłości nie wchodzi jednak wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu według Kodeksu pracy. Co do zasady z wynagrodzenia zajętego przez syndyka pracownik powinien dostać przynajmniej połowę tego, co zarobił (art. 87 Kodeksu pracy) - i nie mniej niż wynosi wynagrodzenie minimalne (art. 871 Kodeksu pracy).

Jeżeli do spadku otwartego po ogłoszeniu upadłości powołany zostaje upadły, spadek wchodzi do masy upadłości. Syndyk, nadzorca sądowy albo zarządca nie składają oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza. Podobnie dzieje się, jeśli otwarcie spadku nastąpiło przed ogłoszeniem upadłości, a do chwili jej ogłoszenia nie upłynął jeszcze termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku i powołany spadkobierca oświadczenia takiego nie złożył

, bądź w razie ustanowienia zapisów na rzecz upadłego.

Nawet jeżeli długi zaciągną tylko jeden z małżonków, do zaspokojenia wierzycieli może być wykorzystany wspólny majątek małżeński. Jeśli bowiem dłużnik nie spisał z małżonkiem intercyzy ustanawiającej rozdzielność majątkową, oboje odpowiadają za długi zaciągnięte przez jedno z małżonków. W skład masy upadłości wchodzi majątek osobisty bankruta oraz majątek wspólny małżonków. Podział majątku wspólnego po ogłoszeniu upadłości jednego z małżonków jest wyłączony. Małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym (w zasadzie wynoszącego połowę), zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi, co może utrudniać zaspokojenie innych wierzycieli.

Roszczenia małżonka upadłego do masy upadłości wynikające z umowy majątkowej małżeńskiej mogą być uwzględnione tylko wówczas, gdy była ona zawarta wcześniej niż dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Syndyk niezwłocznie obejmuje majątek upadłego, zarządza nim, zabezpiecza go przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub zabraniem go przez osoby postronne oraz przystępuje do jego likwidacji. Jeżeli syndyk napotyka przeszkody przy obejmowaniu majątku upadłego, wprowadzenia syndyka w posiadanie majątku upadłego dokonuje komornik sądowy. Podstawę wprowadzenia stanowi postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości lub postanowienie o powołaniu syndyka bez potrzeby nadawania mu klauzuli wykonalności. Koszty wprowadzenia pokrywa tymczasowo Skarb Państwa. Koszty te ściąga się od osób, które przeszkadzały w objęciu majątku, a w razie niemożności ściągnięcia, podlegają one zaspokojeniu z masy upadłości. Jeżeli działania utrudniające objęcie majątku przez syndyka podejmowało kilka osób, koszty wprowadzenia obciążają te osoby solidarnie.

Syndyk podejmuje niezbędne czynności celem ujawnienia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w księdze wieczystej oraz w innych księgach i rejestrach, do których wpisany jest majątek upadłego. Syndyk zawiadamia o upadłości:

• tych wierzycieli, których adresy są znane na podstawie ksiąg upadłego, a także komornika ogólnej właściwości upadłego;

• placówki pocztowe; Placówki te doręczają

  syndykowi adresowaną do upadłego korespondencję i wszelkie przesyłki; Syndyk wydaje upadłemu korespondencję i przesyłki, które nie dotyczą majątku masy upadłości lub których zatrzymanie nie jest potrzebne ze względu na zawarte w nich wiadomości;

• banki

  i instytucje, z którymi upadły zawarł umowę o udostępnienie skrytki sejfowej albo złożył pieniądze lub inne przedmioty.

Syndyk wzywa przedsiębiorstwa przewozowe, przedsiębiorstwa spedycyjne i domy składowe, w których znajdują się lub mogą znajdować się towary należące do upadłego lub przesyłki

do niego adresowane, o przekazanie syndykowi przesyłek lub towarów oraz aby nie wykonywały poleceń kierowanych do nich przez upadłego. Syndyk może też żądać od organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego potrzebnych informacji dotyczących majątku upadłego.

Po ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku upadłego, syndyk niezwłocznie przystępuje do spisu inwentarza i oszacowania masy upadłości oraz sporządzenia planu likwidacyjnego. Syndyk składa sędziemu-komisarzowi spis inwentarza wraz z planem likwidacyjnym w terminie jednego miesiąca od dnia ogłoszenia upadłości. Plan likwidacyjny powinien określać proponowane sposoby sprzedaży składników majątku upadłego, w szczególności sprzedaży przedsiębiorstwa, termin sprzedaży, preliminarz wydatków oraz ekonomiczne uzasadnienie dalszego prowadzenia działalności gospodarczej. Ustalenie składu masy upadłości następuje więc przez sporządzenie przez syndyka spisu inwentarza. Wraz ze spisem inwentarza dokonuje się oszacowania majątku

wchodzącego do masy upadłości.

Wątpliwości co do tego, które z przedmiotów należących do upadłego wchodzą w skład masy upadłości, rozstrzyga sędzia-komisarz na wniosek

syndyka lub upadłego. Takie rozwiązanie ma na celu uproszczenie postępowania w przedmiocie ustalania składu masy upadłości. Na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje zażalenie.

Kto może złożyć wniosek o wyłączenie przedmiotu z masy upadłości?

Składniki mienia nienależące do majątku upadłego podlegają wyłączeniu z masy upadłości. Wniosek o wyłączenie przedmiotu z masy upadłości może złożyć więc osoba, której przysługuje prawo własności przedmiotu błędnie włączonego do masy upadłości. Zgodnie z art. 70 Prawa upadłościowego i naprawczego przedmioty te podlegają wyłączeniu z masy upadłości. Wniosek należy złożyć sędziemu-komisarzowi. Z wnioskiem może wystąpić osoba, będąca właścicielem rzeczy nie wchodzącej w skład masy upadłości, jednak do tej pory nie zostało wyłączone z masy upadłości. We wniosku o wyłączenie z masy upadłości należy zgłosić wszelkie twierdzenia, zarzuty i dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku dalszego postępowania, chyba że powołanie ich we wniosku było niemożliwe. Sędzia-komisarz rozpoznaje wniosek o wyłączenie z masy upadłości w terminie jednego miesiąca od dnia jego złożenia po wysłuchaniu syndyka, nadzorcy sądowego albo zarządcy.

Co do zasady przedmiot powinien zostać wydany w naturze, jednak jeśli z pewnych względów nie jest to możliwe (np. upadły zbył ten przedmiot), wydaniu podlega świadczenie otrzymane za zbyte mienie wydaje się osobie, do której mienie to należało, jeżeli świadczenie jest wyodrębnione w masie upadłości. Jeśli świadczenie wzajemne nie zostało jeszcze spełnione, roszczenie o wydanie tego świadczenia przechodzi na uprawnionego do wydania rzeczy. W razie oddalenia wniosku

o wyłączenie z masy upadłości wnioskodawca może w drodze osobnego powództwa żądać wyłączenia mienia z masy upadłości.

Jak następuje likwidacja masy upadłości?

Likwidacji masy upadłości dokonuje się przez sprzedaż nieruchomości i ruchomości, przez ściągnięcie wierzytelności od dłużników upadłego i wykonanie innych jego praw majątkowych wchodzących w skład masy upadłości albo ich zbycie. W przypadkach wskazanych w ustawie likwidacja ruchomości oraz wierzytelności i praw obciążonych zastawem rejestrowym może nastąpić także przez przejęcie ich przez wierzyciela będącego zastawnikiem zastawu rejestrowego, jeżeli umowa o ustanowienie zastawu przewiduje zaspokojenie zastawnika w drodze przejęcia przedmiotu zastawu. Zasady dotyczące likwidacji w drodze sprzedaży ruchomości oraz przejęcia ruchomości obciążonych zastawem rejestrowym stosuje się odpowiednio do sprzedaży i przejęcia przez wierzyciela zwierząt, jeśli nie jest to sprzeczne z przepisami dotyczącymi ochrony

zwierząt. Sprzedaż dokonana w postępowaniu upadłościowym ma skutki sprzedaży egzekucyjnej.

Jeżeli w skład masy upadłości wchodzą rzeczy ruchome, których nie można zbyć z zachowaniem przepisów ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, sędzia-komisarz może zarządzić ich wyłączenie z masy upadłości albo zezwolić na ich zniszczenie.

Co jeśli bankrut ma mieszkanie lub dom?

Oddłużenie upadłego nie może odbywać się z pokrzywdzeniem wierzycieli. Dlatego też upadły powinien spłacić wierzycieli w takim zakresie, w jakim jest to możliwe. Posiadany przez dłużnika lokal mieszkalny czy dom powinien być także przeznaczony na spłatę długów. Dłużnik zaś powinien zamieszkać w wynajętym mieszkaniu. Ze względu na to, że należy w maksymalnym stopniu zapewnić spłatę wierzytelności, przyjęto, że jeżeli dłużnik posiada lokal mieszkalny lub dom, to dobro to również powinno należeć do masy upadłościowej. Mieszkanie i dom jednorodzinny zostaną więc sprzedane na pokrycie zobowiązań, gdy będzie to niezbędne do spłaty długów. Nie trzeba będzie więc zapewniać bankrutowi pomieszczeń tymczasowych, których brak obecnie często blokuje np. eksmisję. Dłużnicy nie są chronieni przepisami o ochronie praw lokatorów, ponieważ one dotyczą tylko zajmujących lokale na podstawie innego tytułu niż własność.

W przypadku dużego zadłużenia mieszkanie będzie jednym z pierwszych składników majątku podlegających zabezpieczeniu

i zbyciu na poczet długu. Wartość licytowanej nieruchomości określana jest przez biegłego rzeczoznawcę majątkowego. Cena wywoławcza, tj. minimalna kwota, za jaką można kupić dom bądź mieszkanie podczas pierwszej licytacji, wynosi 3/4 sumy oszacowania. Jeśli do pierwszej licytacji nikt nie stanie, wyznacza się drugą, podczas której cena wywoławcza stanowi 2/3 sumy oszacowania. Cena takich mieszkań czy domów może zatem nieznacznie odbiegać od aktualnych cen rynkowych.

Dłużnik nie pozostanie jednak bez dachu nad głową. Przewidziano, iż jeżeli w skład masy upadłości wchodzi lokal mieszkalny albo dom jednorodzinny, w którym zamieszkuje upadły, z sumy uzyskanej z jego sprzedaży wydziela się upadłemu kwotę odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego za okres 12 miesięcy. Kwotę tę, na wniosek

syndyka, określa sędzia-komisarz, biorąc pod uwagę potrzeby mieszkaniowe upadłego, w tym liczbę osób pozostających z upadłym we wspólnym gospodarstwie domowym (np. ile ma dzieci na utrzymaniu). Na postanowienie sędziego-komisarza przysługuje zażalenie.

Założeniem jest więc, iż termin 12 miesięcy jest wystarczający do skutecznego przedsięwzięcia przez dłużnika działań dla ustabilizowania jego sytuacji mieszkaniowej. Takie warunki są i tak korzystniejsze niż np. egzekucja prowadzona wskutek niespłacenia bankowi kredytu hipotecznego czy egzekucja komornicza, gdy dłużnik i tak tracił zajmowane lokum, którego był właścicielem, ale nie dostawał nic w zamian.

Przykład:

• Osobie mieszkającej samotnie przysługiwać będzie ze spieniężonego majątku kwota umożliwiająca najem przez rok kawalerki, zaś osobie posiadającej dzieci - nawet mieszkania kilkupokojowego.

Sędzia-komisarz może przyznać upadłemu zaliczkę na poczet ww. kwoty jeszcze przed sprzedażą starego lokum. Bankrut może więc od razu szukać nowego mieszkania.

Natomiast poselski projekt Prawa i Sprawiedliwości, który odpadł podczas prac sejmowych, przewidywał wyłączenie z masy upadłości mieszkania dłużnika do powierzchni 10 m² na osobę podlega wyłączeniu z masy upadłości (metraż dotyczyć miało dłużnika i każdej osoby pozostającej na jego utrzymaniu).

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2008 r., Nr 234, poz. 1572)