1.Mniejszość rosyjska w Estonii i na Łotwie.
Oba kraje mają problem z dużym odsetkiem ludności narodowości rosyjskiej, która zamieszkuje oba kraje. Jest to potencjalne źródło konfliktów zarówno wewnętrznych, jak również powstawania napięć z Rosją. Procentowo stanowi ona odpowiednio 28 proc. ludności Estonii i ok. 30 proc. ludności Łotwy. Gdy na początku lat '90 oba państwa wprowadziły restrykcyjne przepisy dotyczące trybu uzyskiwania obywatelstwa, ludność rosyjska zagroziła secesją. W rezultacie problem rozwiązano metodami politycznymi.
Powodem napięć może być także rejon Narwy (wykazuje on duże ciążenie ku Rosji) oraz problem terytoriów estońskich włączonych w 1940 r. do ZSRR. Narwa miasto w północno-wschodniej Estonii, na granicy z Rosją, gdzie spośród ok. 70 tys. mieszkańców, Estończycy stanowią zaledwie 3,5 proc. populacji. Miasto w znaczący sposób różni się od reszty kraju. Na ulicach słychać jedynie język rosyjski, w kioskach sprzedaje się rosyjskie gazety, słucha się rosyjskiego radia, ogląda rosyjską telewizję i po rosyjsku się myśli.
Zgodnie z ustawą o obywatelstwie na Łotwie, osoby nie znające języka łotewskiego nie mogą uzyskać obywatelstwa, co automatycznie uniemożliwia im zasiadanie w organach władzy pochodzących z wyborów. Marginalizuje to politycznie ludność rosyjskojęzyczną. Sprawa ta została podniesiona w 2002 roku w związku z podjęciem przez Łotwę starań o członkostwo w NATO. Łotewskie rozwiązania w tej sprawie zostały ostro skrytykowane przez sekretarza generalnego sojuszu George'a Robertsona, co w rezultacie doprowadziło do ich złagodzenia. Podobne estońskie przepisy w tej sprawie, zmieniono w 2001 roku. Zniesiono m.in. obowiązek zdawania egzaminu z języka estońskiego przez kandydatów na posłów i radnych. Po tych zabiegach OBWE stwierdziło, że ludność rosyjskojęzyczna w Estonii nie jest dyskryminowana.
2.Mniejszość polska na Litwie.
Oficjalnie stosunki między Polską i Litwą określa się mianem wzorcowych. Jednak niezadowolenie społeczeństwa polskiego budzą działania władz Litwy w stosunku do mniejszości polskiej. Ciągłym zarzewiem konfliktu jest bardzo powolna reprywatyzacja własności prywatnej, zagarniętej przez władze radzieckie po 1939 roku. Wilno stosunkowo skutecznie uniemożliwiło Polakom odzyskanie ziemi upaństwowionej w okresie przynależności Litwy do ZSRR. Napięcia powoduje również paraliżowanie przez władze prac polskiego szkolnictwa. Na Litwie wśród większości mieszkańców panuje przekonanie, że Polacy na Wileńszczyźnie są spolonizowanymi Litwinami. Stąd może niejako wynikać restrykcyjna polityka jaka prowadzi ministerstwo oświaty wobec polskiego szkolnictwa. Zauważa się próby wprowadzenia języka litewskiego przy nauczaniu poszczególnych przedmiotów, likwidację obowiązku matury z języka polskiego, zaniechanie drukowania podręczników do ostatnich klas szkoły średniej w języku polskim (przeciwko tej akcji w 2002 roku Akcja Wyborcza Polaków na Litwie (AWPL) zorganizowała wiec, stwierdzając jednocześnie, że polityka Wilna może prowadzić do wynarodowienia mniejszości narodowych). Oprócz wyżej wymienionych działań stosowana jest dyskryminacja szkół polskich przy rozdziale środków na zakup pomocy dydaktycznych, wyposażenia klas, remonty. Od czasu uzyskania przez Litwę niepodległości nie wybudowano na Wileńszczyźnie ani jednej polskiej szkoły. Za to na tych obszarach powstały bardzo dobrze wyposażone szkoły z językiem litewskim jako językiem wykładowym. Tego typu działania odbierane są przez mniejszość polską jako próba ich litwinizacji.
3.Spór Albanii i Grecji o Epir Północny.
Epir to górzysta kraina położona w północnej części Grecji, na zachodzie granicząca z Morzem Jońskim, na północy z Ilirią i Albanią, na wschodzie z Tesalią, a na południu z Eolią i Akamanią.
Epir podzielony jest na cztery prefektury ("nomoi") zwane Arta, Ioannina, Preveza i Thesprotia. Ma powierzchnię 9200 km2, około 350 000 mieszkańców. Największym miastem jest Ioannina (Janina), 100 000 mieszkańców. Ludność Epiru stanowią głównie Grecy, są także dwie małe mniejszości etniczne - Albańczycy i Wołosi.
Historyczna kraina Epiru rozciągała się dużo bardziej na północ, na tereny dzisiejszej Albanii, gdzie Grecy nadal stanowią znaczącą mniejszość etniczną. Obszar ten jest nazywany przez Greków Północnym Epirem.
Albania i Grecja są stronami w zadawnionym sporze terytorialnym o Epir Północny. Według Aten zamieszkuje tam licząca 400 tys. osób mniejszość grecka, która jest poddawana sukcesywnemu wynaradawianiu. Z tą liczbą nie zgadzają się władze w Tiranie, twierdząc, że mniejszość ta liczy nie więcej jak 60 tys. i cieszy się pełną kulturową autonomią. W 1994 roku grecka organizacja Front Wyzwolenia Epiru Północnego (MAVI) zaatakowała albański posterunek wojskowy, zabijając dwóch żołnierzy. Albańczycy w ramach odwetu aresztowali kilku działaczy greckiej partii etnicznej Omonia. Odpowiedź Grecji była szybka. Wydaliła ze swojego terytorium 30 tys. nielegalnych imigrantów albańskich.
W 1995 roku doszło do kompromisu. Albańczycy zgodzili się uwolnić uwięzionych Greków. Co umożliwiło zawarcie w 1996 roku układ o przyjaźni i współpracy między Grecją i Albanią.
4.Problemy Bułgarii.
Poważnym problemem Bułgarii jest mniejszość turecka i zislamizowani Bułgarzy (Pomakowie - głównie potomkowie ludności pasterskiej z rejonów górskich, która przeszła na islam i przyjęła obyczaje tureckie, mimo to zachowała język bułgarski, choć z wieloma tureckimi naleciałościami).
W 1989 roku władze Bułgarii zainicjowały kampanię "slawizacji" mniejszości. Jednym z aspektów tej akcji była przymusowa "bułgaryzacja" imion i nazwisk. Turcy zaczęli masowo opuszczać Bułgarie i wyjeżdżać do Turcji, jednak większość powróciła po upadku komunizmu.
Mniejszość turecką reprezentuje Ruch Prawa i Swobód (DPS), który jest trzecią siłą polityczną w Bułgarii. Ruch powstał 4 stycznia 1990 roku, a na jego czele stanął Ahmed Dogan. Do DPS przyłączyli się Pomacy kierowani przez Hasana Białkowa, którzy wcześniej działali w Niezależnym Stowarzyszeniu Obrony Praw Człowieka. Oprócz DPS działają radykalne ruchy separatystyczne, domagające się utworzenia autonomicznego okręgu tureckiego pozostającego z Bułgarią w luźnej federacji. Mino iż ruchy te nie mają wielkiego poparcia społecznego, to jednak budzą one poważne zaniepokojenie wśród Bułgarów.
5.Spór Bułgarii i Rumunii o Dobrudżę.
Dobrudża to region naturalny w Rumunii i Bułgarii pomiędzy dolnym biegiem Dunaju a Morzem Czarnym. Pod względem uprzemysłowienia Dobrudża jest regionem słabo rozwiniętym. W pasie nadmorskim istnieją liczne kąpieliska.
Dobrudża jest przedmiotem zadawnionego sporu między Bułgarią i Rumunią. Spór toczy się wokół południowego skrawka Dobrudży, który historycznie należy do Bułgarii. Oba państwa oficjalnie nie przyznają się do problemu.
Cała Dobrudża została przekazana Rumunii na podstawie traktatu z Trianon podpisanego w 1921 r. W 1940 roku roszczenia do południowej Dobrudży wysunęła Bułgaria. 7 IX 1940 roku na mocy układu rumuńsko-bułgarskiego południowa część Dobrudży została przyznana Bułgarii. Ustalona wtedy granica została potwierdzona 10 II 1947 roku.
6.Mniejszość węgierska w Rumunii.
Mniejszość węgierska w Rumunii zamieszkuje na obszarze Transylwanii (Siedmiogrodu). Liczy ona ok. 2 mln osób. Do Transylwanii Węgrzy trafili już na przełomie IX/X w. Z czasem przyjęli chrześcijaństwo. Już w XI w. w ramach państwa węgierskiego administracyjnie wydzielono Transylwanię. Najprawdopodobniej w tym samym czasie na tym terenie osiedliła się Seklersko - Węgierska (Székely - Magyar) grupa etniczna. Aż do inwazji tatarskiej w 1241r. Węgrzy liczebnie wyraźnie dominowali na tym terenie, jednak w wyniku pociągnęła za sobą napływ innych grup etnicznych (przede wszystkim Rumunów). Po roku 1526 kosztem płacenia lenna Turkom prowincja Siedmiogrodu pod władzą książąt węgierskich zachowała częściową niezależność. Ranga węgierskiego Siedmiogrodu podniosła się jeszcze bardziej, gdy od 1576 książę Stefan Batory na podstawie personalnej unii polsko-węgierskiej mógł mianować się również królem Polski. Koniec XVI i cały wiek XVII nazywany jest w historii "złotym wiekiem Siedmiogrodu".
Zdominowany przez większość węgierską Siedmiogród został przekazany Rumunii po pierwszej wojnie światowej. Po upadku Francji w 1940 roku. Węgrzy wysunęli żądania co do Siedmiogrodu, Bułgaria zaczęła sobie rościć prawo do Dobrudży, a ZSRR zgłosił pretensje do Besarabii i Bukowiny. Rumunia znalazła się w bardzo trudnej sytuacji, gdyż wszystkie te ziemie Rumunia dostała na mocy traktatu z Trianon z 1921 r. przy wsparciu Francji. Po przekazaniu Besarabii i Bukowiny ZSRR, Węgry zagroziły Rumunii wojną, jeżeli ta nie przystąpi do rewizji granic. Rumunia została zmuszona do przekazania Siedmiogrodu Węgrom. Ostatecznie Siedmiogród powrócił do Rumunii w 1947 roku, na mocy traktatów rzymskich.
Na terytorium Rumunii Węgrzy stanowią około 7,1% ludności (w samej Transylwanii aż 20%). Są miejsca, gdzie liczba etnicznych Rumunów nie przekracza 2%.
W ostatnich latach wiele osad straciło swój węgierski charakter. Proces ten swą kulminację osiągnął w latach 70-tych, gdy w wyniku rządowej akcji przesiedlono na tereny etnicznie węgierskie Rumunów. Wtedy znacznie zmieniła się struktura zarówno miast siedmiogrodzkich, jak i pogranicza rumuńsko-węgierskiego.
Zarówno wśród Rumunów jak i Węgrów istnieją skrajne ugrupowania nacjonalistyczne. Na konflikt etniczny nakłada się religijny. Węgrzy to protestanci i katolicy, wśród Rumunów dominuje prawosławie. Mimo czasowych wzrostów napięcia między Rumunami i mniejszością węgierską , sporadycznie dochodziło do incydentów z użyciem siły.
7.Mniejszość węgierska na Słowacji.
Powodem sporu między tymi krajami są prawa mniejszości węgierskiej (ok. 600 tys.), która zamieszkuje słowackie rejony przygraniczne. Węgrzy zarzucają Bratysławie łamanie praw mniejszości, co przejawia się m.in. w ograniczaniu zakresu używania języka węgierskiego i zakazu ustawiania dwujęzycznych tablic na obszarach zamieszkanych w większości przez Węgrów. Poprawa stosunków z mniejszością węgierską nastąpiła w 1998 roku, kiedy do władzy doszły słowackie partie demokratyczne wraz z Partią Koalicji Węgierskiej.
Kolejną przeszkodą na drodze Węgrów słowackich do pełnego zadowolenia jest problem tzw. Karty Węgra, której do dziś nie akceptuje słowacki rząd. Wprowadzona 1 stycznia 2002r. daje szereg przywilejów zagranicznym Węgrom. Najważniejsze to: prawo do trzymiesięcznej legalnej pracy na Węgrzech wraz z ubezpieczeniem zdrowotnym i emerytalnym, prawo do bezpłatnych studiów i korzystania z bibliotek, zniżka na podróże do ojczyzny oraz 20 tyś. Forintów na podręczniki i pomoce naukowe dla rodziców posyłających przynajmniej dwójkę dzieci do węgierskojęzycznych szkół w swoich krajach. Słowacja jest jedynym krajem, który nie uznał prawa swoich obywateli do ubiegania się o Kartę, co powoduje zrozumiałe niezadowolenie wśród tamtejszych Węgrów.
Kolejnym powodem zadrażnień między Bukaresztem a Bratysławą jest zespół zapór wodnych na Dunaju. W 1977 Czechosłowacja i Węgry podpisały umowę o budowie kompleksu hydroelektrowni. W 1989 r. strona węgierska jednostronnie wycofała się z projektu, tłumacząc się względami ekologicznymi. Efektem jest sytuacja, w której elektrownia słowacka może wykorzystywać tylko cztery z ośmiu zespołów turbin. Sprawa została przekazana do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze, który stwierdził że oba państwa popełniły błędy i powinny się porozumieć co do odszkodowań. W 1998 roku Węgry i Słowacja zrezygnowały z odszkodowań.
8.Spór Rumunii i Ukrainy o Wyspę Węży.
Przedmiotem sporu była tak zwana Wyspa Węży (Ostrow Zmijnyj) licząca ok. 1,5 km2, położona ok. 300 km od Odessy. W jej pobliżu znajdują się złoża ropy naftowej i gazu ziemnego, a na wyspie znajduje się ukraińska baza wojskowa. Gdy upadł Związek Radziecki, do wyspy roszczenia zgłosiła Rumunia, do której wyspa należała przed II wojną światową. Gdy władze Rumunii doszły do wniosku, że nie mają większych szans na odzyskanie wyspy, zaczęły dążyć do korzystnego dla siebie podziału szelfu kontynentalnego na Morzu Czarnym. Spór rozwiązano częściowo 2 VI 1997 roku. Prezydenci obu państw podpisali traktat o przyjaźni, dobrym sąsiedztwie i współpracy. W traktacie zapisano, że oba kraje nie mają wobec siebie roszczeń terytorialnych i gwarantują nienaruszalność granic. Traktat uzupełniono dokumentem dotyczącym sporu o Wyspę Węży. Stwierdzono w nim, że wyspa nie będzie wykorzystywana przez Ukrainę do celów wojskowych. Oprócz tego obie strony wyraziły gotowość do rozpoczęcia rozmów na temat podziału szelfu kontynentalnego wokół Wyspy Węży. Tak więc Rumunia ostatecznie zrezygnowała z roszczeń do wyspy, przedmiotem spornym pozostaje delimitacja obszarów morskich.
9.Macedonia - spór z Grecją o nazwę państwa i problemy z mniejszością albańską.
Zaraz po ogłoszeniu niepodległości w 1991 roku, Macedonia znalazła się w konflikcie z Grecją, która protestowała przeciwko nazwie państwa. Grecja uznała, ze nazwa ta jest zawłaszczeniem części greckiej spuścizny. Jednak podstawą tych roszczeń była obawa przed uaktywnieniem się dążeń separatystycznych wśród niewielkiej mniejszości słowiańskiej zamieszkującej grecką Macedonię Egejską. Spór zakończył się w roku 1995. Grecja postawiła warunek, mianowicie, iż Macedonia oficjalnie będzie używała nazwy: Była Jugosłowiańska Republika Macedonii (FYROM - Former Yugoslav Republic of Macedonia).
Poważniejszym problemem z jakim boryka się Macedonia to mniejszość albańska, która stanowi ok. 23-25% populacji. Już w 1992 roku Albańczycy podnosili postulat autonomii. Wyraziło się to poprzez akcję jaką przeprowadziła grupa albańskich nacjonalistów na rzecz utworzenia Autonomicznej Republiki Ilirii. Zorganizowano nielegalne referendum, w którym zapytano Albańczyków, czy są za utworzeniem republiki, za było 74% Albańczyków.
Do roku 1997 sytuacja była w miarę stabilna. Załamanie państwowości albańskiej oraz uaktywnienie się partyzantów Armii Wyzwolenia Kosowa (UCK) doprowadziło do zaognienia sytuacji. W 1998 roku UCK oficjalnie ogłosiła rozpoczęcie działań zbrojnych w Macedonii.
W czasie wojny w Kosowie do Macedonii napłynęło tysiące albańskich uchodźców, co mogło w znaczącym stopniu wpłynąć na strukturę etniczną kraju. Sytuacja uległa rozładowaniu, gdy w 1999 roku większość uchodźców powróciła do Kosowa.
W 2001 roku doszło do otwartych wal w rejonie Tetova (największe skupisko mniejszości albańskiej). Siły macedońskie nie były w stanie poradzić sobie z rebeliantami. W wyniku nacisku międzynarodowego doszło do podpisania porozumienia w Ochrydzie. Macedonia zgodziła się na dokonanie zmian w konstytucji, które miały uwzględniać narodowe aspiracje Albańczyków, którzy w zamian mieli zrezygnować z przemocy i oddać broń siłom międzynarodowym.
Nacjonaliści macedońscy opóźniali wprowadzenie w życie porozumień z Ochrydy, ale po wyborach w 2002 roku proces ochrydzki doczekał się realizacji. W odpowiedzi kierownictwo UCK ogłosiło rozwiązanie organizacji i nakazało swoim członkom powrót do cywilnych zajęć.
Jednak mimo tych działań sytuacja w Macedonii nadal pozostaje napięta. Opinia ekspertów macedońskich na przyszłość jest pesymistyczna. Uważają oni, że Macedonia jest jednym z najbardziej zagrożonych miejsc wybuchu konfliktu na świecie. Polityczne problemy dynamizuje również wzrost zorganizowanej przestępczości, zarówno z udziałem macedońskich grup jak i grup albańskich, co szczególnie osadza walkę z nimi w kontekście polityki narodowościowej.
W związku z panująca sytuacją rząd w Skopje zwrócił się z prośbą o pomoć do UE, która przychyliła się do wniosku i rozmieściła w Macedonii oddział liczący 400 żołnierzy. Są to działania w ramach operacji "Concordia", realizowana od marca do grudnia 2003 i operacja "Proxima", trwająca od grudnia 2003 roku.
10.Austria - Czechy: spór o elektrownię atomową w Temelinie.
Spór Austrii i Czech toczy się wokół elektrowni atomowej w czeskim Temelinie. Austria twierdzi, że rozwiązania jakie zastosowano przy budowie elektrowni nie zapewniają pełni bezpieczeństwa, a przypomnijmy, iż Temelin znajduje się tylko 50 km od granicy austriackiej. Czesi w odpowiedzi argumentują, iż cały system bezpieczeństwa został zmodernizowany przy udziale firm amerykańskich i niemieckich. Rząd czeski wysunął także propozycję, która polegała na tym, że zostanie zamontowana specjalna linia telefoniczna dzięki której rząd austriacki będzie otrzymywał informacje, o tym co dzieje się w elektrownii. Do całego sporu dołączyły organizacje ekologiczne, blokując czesko-austriackje przejścia graniczne.
Cała ta sytuacja poważnie komplikowała stosunki między oboma państwami. Austria przez rok blokowała zakończenie z Czechami negocjacji członkowskich do UE, dotyczących energii.
Możliwość zakończenia sporu pojawiła się w listopadzie 2001 roku. Premierzy obu krajów podpisali porozumienie w sprawie zwiększenia bezpieczeństwa obiektu. Porozumienia nie podobały się jednak Wolnościowej Partii Austrii i jej przywódcy, którym był kontrowersyjny Jörg Haider, który sprawę elektrowni chciał wykorzystać w swojej politycznej karierze. W 2002 roku nie bacząc na podjęte porozumienia zorganizował referendum, w którym zebrał 915 tys. podpisów pod petycją domagającą się zamknięcia elektrowni i zablokowania przez Austrię wejścia Czech do Unii Europejskiej, Jeżeli Czechy nie zgodzą się na zamknięcie obiektu. W rezultacie końcowym cała sprawa nie wpłynęła na proces akcesyjny, jednak nie wykluczone, że sprawa Temelina może jeszcze wpłynąć na kontakty dwustronne między tymi państwami.
11.Struktura etniczna w Belgii.
Struktura etniczna Belgii, to podstawowy problem tego państwa. Kraj zamieszkują dwie grupy: Flamandowie (31%, mówiący po holendersku) oraz Walonowie (58%, francuskojęzyczni). Między obiema grupami dochodzi do licznych napięć, głównie na podłożu udziału ich reprezentantów we władzach centralnych oraz podziału funduszy. Sytuacja nieco się poprawiła w 1992 r., gdy Belgia przyjęła charakter federacji. Jednak nadal u Walonów istnieje silne ciążenie ku Francji, które przejawia się nawet w głoszeniu postulatów zjednoczeniowych.
Na przełomie 2001 i 2002 roku doszło do zaostrzenia napięć między Flamandami i Walonami. Powodem było przyznanie cudzoziemcom z spoza UE mieszkającym w Belgii powyżej pięciu lat prawa do glosowania w wyborach lokalnych. Flamandowie obawiają się, że zachwieje to kruchą równowaga jak istnieje pomiędzy dwiema grupami etnicznymi. Obawy te są o tyle uzasadnione, iż większość imigrantów jest francuskojęzyczna, co może być powodem oddania głosów na kandydatów walońskich.
12.Dania a Wyspy Owcze.
Wyspy Owcze to archipelag na Morzu Norweskim położony pomiędzy Szkocja a Islandią. Obejmuje on 17 zamieszkałych wysp i około tysiąca bezludnych małych wysepek. Ludność Wysp liczy ok. 47 tys. mieszkańców. Jest to autonomiczne terytorium duńskie, jednak od dawna widoczne są silne tendencje niepodległościowe.
W roku 1946 przeprowadzono pierwsze referendum w sprawie oderwania wysp od Danii. Wygrali zwolennicy niepodległości, jednak przewaga była tak mała, że wyników nie uznano za wiążące. Mimo to sytuacja ta sprawiła, że Dania nadała Wyspom Owczym szeroką autonomię (1948 r.).
Tendencje niepodległościowe były skutecznie utrącane poprzez duńskie subsydia pozwalające pokryć deficyt w handlu zagranicznym jak i deficyt budżetowy lokalnych władz. Czynnik ten był szczególnie istotny w czasie kryzysu sektora przetwórczego na Wyspach w latach '90.
W chwili obecnej poprawa sytuacji gospodarczej ponownie uaktywniła zwolenników niepodległości. Przedstawiciele partii niepodległościowych uznają pomoc Danii, ale niekorzystne warunki zaciągniętego długu hamują wzrost gospodarczy. Znaczenie w tej kwestii mają również badania, których celem jest określenie złóż ropy i gazu na wodach otaczających wyspy. Jeżeli rozpocznie się wydobycie i wpłynie to na poprawę warunków życia ludności wysp, ruch niepodległościowy zyska na pewno nowych zwolenników.
ŹRÓDŁA:
Krzysztof Kubiak, Wojny, konflikty zbrojne i punkty zapalne na świecie, Warszawa 2005, s.319
M. Kuczyński, Krwawiąca Europa. Konflikty zbrojne i punkty zapalne w latach 1990-2000. Tło historyczne i stan obecny, Warszawa 2001;
http://www.peppone.gower.pl/Spory%20i%20konflikty.htm
http://pl.wikipedia.org/wiki/Epir
http://pl.wikipedia.org/wiki/Dobrud%C5%BCa
http://www.najmici.net/losy_litwa.htm
http://www.republika.pl/darski1/kwestia/turecka.htm
http://www.hungaria.fusion-kmb.pl/wegry/modules.php?name=News&file=article&sid=105
http://www.polska-zbrojna.pl/artykul.html?id_artykul=375
http://www.republika.pl/darski1/kwestia%5Calb.htm
http://www.doc.ukie.gov.pl/cd-rom/cd2/dokumenty/01_abc/kraje/belgia.pdf
1.Spór Austrii i Słowacji o budowę elektrownii atomowej w Mochowcach.
W połowie lat dziewięćdziesiątych doszło do protestów przeciw budowie elektrowni atomowej w słowackich Mochowicach, odległych ok. 100 km od Wiednia. W porotestach uczestniczył rząd Austrii i organizacje ekologiczne, które wspierane były przez słowackie ruchy ekologiczne jak: Partia Zielonych, ruch Greenpeace i organizacja ekologiczna Energia 2000. Rząd Austrii wycofał się z protestów, gdy w realizację radykalnej modernizacji elektrownii włączyło się konsorcjum złożone z firm z krajów UE, krajów stowarzyszonych i Federacji Rosyjskiej. Wcześniej elektrownia w Mochowcach zaliczana była do jednej z najbardziej niebezpiecznych na świecie.
2.Włochy.
a)Górna Adyga.
Górną Adygę (Tyrol Południowy) zamieszkuje mniejszość niemiecka, która liczy sobie ok. 200 tys. osób.
Południowy Tyrol (Górna Adyga) to historyczna część Tyrolu położona na południe od głównej grani Alp. Od 1919 roku w rezultacie traktatu pokojowego w St. Germain pod admistracją włoską jako region Trentino - Alto Adige. Zamieszkały przez ludność tyrolską, włoską i ladyńską. Po dojściu Mussoliniego do władzy we Włoszech nastąpiła przymusowa italinizacja niemieckojęzycznej części Południowego Tyrolu, powodując głęboki konflikt polityczny i narodowościowy. Zabroniono używania jezyka niemieckiego, zmieniano oryginalne nazwy miejscowości i obiektów topograficznych na włoskie, rozwiązano administracyjnie niemieckojęzyczne organizacje kulturalne i zagarnięto ich majatek. Czynny opór rdzennej ludności spowodował surowe represje władz. Problem statusu niemieckojezycznej ludności Południowego Tyrolu stał się przyczyną długotrwałego konfliktu austriacko-włoskiego, w wyniku którego powstały nawet organizacje separatystyczne dopuszczające się ataków terroru.
W 1971 roku zawarta została umowa pomiędzy Rzymem i Wiedniem (tzw. Pakiet), która przyznawała Tyrolczykom szeroką autonomię. "Autonomiczny pakiet Południowego Tyrolu" gwarantował równouprawnienie języka niemieckiego i włoskiego w całej prowincji, dawał możliwość nauczania w szkołach w języku niemieckim, tworzenie niemieckojęzycznych organizacji kulturalnych, powodował zrównanie języka niemieckiego i włoskiego w urzędach.
W 1992 roku Włochy, że "pakiet" został spełniony i rządy obu zainteresowanych państw uznały, iż spór został zakończony. Jednak w przypadku pojawienia się jakichkolwiek kwestii spornych (dotyczących praw mniejszości), będą one rozwiązywane przez międzynarodowy wymiar sprawiedliwości.
b)Problem Padanii.
W północnej części Włoch istnieje dość silny ruch separatystyczny, który nosi nazwę Liga Północna (LN - Lega Nord). Jest to ugrupowanie polityczne, które powstało w 1989 roku. Głosi hasła przebudowania Włoch z państwa unitarnego w federację kantonu północnego - tzw. Padania - i kantonu południowego, bądź secesji północnej części państwa i utworzenia niepodległej Padanii ze stolicą w Mantui. Zaraz pojawiły się głosy wzywające do zdelegalizowania Ligi Północnej, gdyż hasła, które wygłaszała są niezgodne z włoską konstytucją, która wyraźnie mówi, iż państwo włoskie jest "jednolite i niepodzielne".
Gdy w ostateczności okazało się, że hasła niepodległości Padanii nie przyciągają wyborców, LN zmieniła swoje hasła. Lider partii Umberto Bossi, stał się zwolennikiem decentralizacji państwa i przeniesienia władzy z centrum do regionów. Mimo tej zmiany Liga Północna nie wprowadziła swoich przedstawicieli do Izby Deputowanych (w głosowaniu proporcjonalnym), z wyjątkiem tych, którzy wystartowali z list koalicji "Dom Wolności" (głosowanie większościowe).
3.Francja.
a)Separatyzm korsykański.
Ma on długie korzenie historyczne. Jego wyrazicielem jest Korsykański Front Wyzwolenia Narodowego - FLNC (Front de Liberation Nationale de la Corse). Organizacja ta była w przeszłości inicjatorem wielu zamachów terrorystycznych na instytucje administracyjne i policję i nadal jest aktywna, np. w 2001 roku doszło do ataku na posterunek żandarmerii w Borgano w wyniku którego rannych zostało 14 osób). FLNC często stosowała metodę wysadzania willi Francuzów z kontynentu. Przykładem może być tzw. "błękitna noc", kiedy to zniszczono nawet po kilkanaście budynków (zazwyczaj mieszkańcy byli wcześniej uprzedzani o ataku).
By stworzyć sprzyjający klimat do pokojowego rozwiązania konfliktu w 1999 roku FLNC ogłosiła zawieszenie broni. Jednak podział w parlamencie francuskim co do uznania większej autonomiczności wyspy i wynikające z tego opóźnienie spowodowało, że już w 2001 roku FLNC zdecydowała się na zerwanie rozejmu, o czy świadczy wspomniany wcześniej atak na posterunek żandarmerii. W tym samym czasie największa organizacja separatystyczna Cuncolta ogłosiła swoje połączenie z trzema innymi ruchami o podobnym charakterze : Corsica Viva, Associu per a Supranita i U Culletivu Naziunale. Nowe ugrupowanie, które powstało z połączenia tych czterech ruchów przyjęło nazwę Indipendenza (Niepodległość), jednocześnie nie odcięło się ono od walki zbrojnej.
W 2003 roku powstał pomysł aby przeprowadzić referendum, co do przyszłości wyspy, który miał na celu zapewnienie większej autonomiczności wyspy, co miałoby uspokoić napiętą sytuację wewnętrzna panująca na Korsyce. Status autonomiczny Korsyki miałby przypominać ten, który posiada włoska Sardynia.
W ostatecznym wyniku rząd przegrał plebiscyt. Głównymi przyczynami były: nieprzejednana postawa zwolenników republikańskiego centralizmu, zarówno z lewicy, jak i z prawicy, głosy na "nie" nacjonalistów, których satysfakcjonowałaby jedynie pełna niepodległość wyspy, inni przeciwnicy, którzy uważają, że głównym problemem jest korupcja i powiązania lokalnej administracji ze strukturami mafijnymi, które te z kolei współpracują z organizacjami separatystycznymi, co ogromnie utrudnia rozwiązanie konfliktu.
b)Problem islamski - "terroryzm napływowy".
Jest to poważny problem Francji, w której w zwartej grupie żyje ok. 4 mln imigrantów z krajów muzułmańskich. Przenoszą oni konflikty ze swoich krajów macierzystych na teren Francji.
We Francji działają bardzo aktywnie algierskie bojówki z formacji Islamskie Grupy Zbrojne (GIA). Czy jednak ich działania i hasła stanowią tak duże zagrożenie dla Francji? Otóż tak. Dlaczego? Ze względu na ogromną grupę obywateli francuskich pochodzących z krajów muzułmańskich. Wielu z nich to osoby bezrobotne, zamieszkujące biedne przedmieścia. Są to przeważnie ludzie młodzi, raczej obojętni religijnie, jednak mogą stanowić łatwy cel dla radykałów, którzy wygłaszają hasła powszechnego dobrobytu i sprawiedliwości, jeśli tylko społeczeństwu francuskiemu narzucone zostaną prawa muzułmańskie.
GIA w 1995 roku przeprowadziła serię zamachów m.in. w paryski metrze (25 lipca 1995 r.), podczas którego zginęło 7 osób, a rannych zostało ponad 80. w wyniku tych wydarzeń zostały wprowadzone nadzwyczajne środki bezpieczeństwa, a policja dokonała aresztowań setek osób z kręgów arabskich.
Islam we Francji jest dziś drugą religią, a jeśli policzyć tylko praktykujących to pierwszą. Ciekawym zjawiskiem jest fakt, że działania terrorystyczne przeprowadzane są na coraz mniejszą skalę. Jeden z muzułmańskich przywódców we Francji miał powiedzieć: "Dzięki waszym demokratycznym przepisom podbijemy was". We Francji islamiści upolityczniają się, gdyż doszli do wniosku, że działalność terrorystyczna nie przynosi najlepszego efektu, chyba że sytuacja jest bardzo trudna. W tym przypadku Francja nie uchroni się przed silnymi działaniami ze strony ludności muzułmańskiej.
c)Separatyzm bretoński.
Jego aktywność przypadała na lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte ubiegłego stulecia, kiedy to ruch separatystów bretońskich organizował sabotaże i zamachy bombowe. Obecnie nie przejawia większej aktywności.
4 Spór Hiszpanii i Maroka o Ceutę i Melillę
Ceuta (hiszp. Ciudad Autónoma de Ceuta), hiszpańskie miasto i twierdza położone na afrykańskim cyplu tworzącym Cieśninę Gibraltarską, jest enklawą na terytorium Maroka. Powierzchnia około 28 km2. Liczba mieszkańców to ponad 76 tys. Pod względem administracyjnym Ceuta jest miastem autonomicznym, poprzednio należała do hiszpańskiej prowincji Kadyks.
Melilla to miasto portowe i terytorium hiszpańskie w Afryce, nad Morzem Śródziemny, graniczy z Marokiem. Założona przez Fenicjan. W 1497 została zdobyta przez Hiszpanów. Liczy sobie 63 tys. mieszkańców i ma powierzchnię 12,5 km2 (łącznie ze skalistymi wysepkami Gomera, Alhucemas i Chafarinas).
Spór o te terytoria ma długą historię. Maroko rości sobie pretensje do tych obszarów i pragnie aby podzieliły one los Tangeru (Hiszpanie wycofali się z tego terytorium w 1956 roku, a po czterech latach stało się ono integralną częścią Maroka).
W 2002 roku nastąpił gwałtowny wzrost napięć pomiędzy Hiszpanią a Marokiem. Powodem było wylądowanie marokańskich żołnierzy na bezludnej wysepce Leila, którą Hiszpanie uważają za integralną część swojego terytorium. Marokański rząd bronił się uważając tę akcję za rutynowe działania mające na celu przerwanie szlaku narkotykowego i nielegalnej imigracji przez Cieśninę Gibraltarską. Wydarzenie to było początkiem burzliwego sporu, który spowodował pogorszenie stosunków marokańsko-hiszpańskich, jak również przyczynił się do zachwiania stabilności całej części basenu Morza Śródziemnego.
Rząd hiszpański zażądał wycofania się żołnierzy marokańskich z wyspy, tym bardzie, że podnieśli oni narodową flagę, co wykraczało poza zwykłe czynności antyprzemytnicznego patrolu. Po nie wypełnieniu tych warunków przez władze Maroka na wyspie wylądowali żołnierze hiszpańscy elitarnych pododdziałów specjalnych, którzy bez jednego wystrzału rozbroili Marokańczyków i w ciągu kilku godzin odesłano ich do kraju.
Maroko oskarżyło wówczas Hiszpanię o próbę militaryzacji rejonu Cieśniny Gibraltarskiej i zażądało wycofania hiszpańskich żołnierzy z terytorium wyspy. W związku z zaostrzającym się konfliktem z różnych stron napłynęły propozycje mediacji m.in. ze strony sekretarza generalnego ONZ Kofi Annana. Finałem konfliktu było zawarcie kompromisu. Hiszpanie wycofali swoje siły z wyspy, a Marokańczycy złożyli obietnicę, że nie zajmą jej ponownie.
W wymienionych przeze mnie konfliktach i sporach pojawiających się na kontynencie europejskim celowo pominąłem następujące kwestie:
·Sprawa Cypru;
·Konflikt baskijski;
·Kosowo;
·Kwestia Bośni i Hercegowiny
·Konflikt między Irlandią Północną i Wielką Brytanią.
Powodem tego pominięcia jest fakt, iż są to konflikty bardzo skomplikowane i wymagające głębszej analizy i zasługują na to by opisywać je każdy z osobna.
Źródła:
Krzysztof Kubiak, Wojny,konflikty zbrojne i punkty zapalne na świecie, Warszawa 2005
http://www.politologia.boo.pl
http://pl.efactory.pl/Południowy_Tyrol
http://www.leganordtrentino.it/Homepage.htm
http://www.leganord.org
http://www.rodaknet.com/rp_art_98.htm
http://www.naszdziennik.pl/index.php?typ=sw&dat=20050511&id=sw01.txt
http://www.ozon.pl/tygodnikozon_2_5_140_2005_5_1.html
http://www.neweuropereview.com/Polish/streusand.cfm
http://library.nps.navy.mil/home/tgp/gia.htm
http://www.ict.org.il/inter_ter/orgdet.cfm?orgid=7
http://cfrterrorism.org/groups/gia.html
więcej zdjęć
