Trzeba ocalić najcenniejsze budowle Katowic

Tomasz Malkowski

2007-10-25, ostatnia aktualizacja 2007-10-26 12:20

Pomnik Powstańców Śląskich

Fot. Grzegorz Celejewski / AG

W Katowicach, wzorem Warszawy, powstanie lista obiektów architektury współczesnej, które wymagają szczególnej ochrony. Pierwszy krok zrobiła konserwatorka wojewódzka, która zaproponowała, by na listę wpisać Spodek, katowicki dworzec kolejowy oraz pomnik Powstańców Śląskich.

Fot. Dawid Chalimoniuk / AG

Spodek

Fot. Dawid Chalimoniuk / AG

Katowicki dworzec PKP

Fot. Dawid Chalimoniuk / AG

Dom Związków Zawodowych

Fot. Dawid Chalimoniuk / AG

Dom Prasy i Skarbek

Fot. Dawid Chalimoniuk / AG

Pałac Młodzieży

Fot. Dawid Chalimoniuk / AG

Dom Handlowy Zenit

Fot. Dawid Chalimoniuk / AG

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego

Obiekty powojenne najczęściej padają ofiarą wyburzeń i drastycznych przebudów, bo w odróżnieniu od zabytków nie są uważane za cenne.

W Katowicach zniszczono już modernistyczne kino Kosmos, gdy adaptowano je na Centrum Sztuki Filmowej. Kilka lat wcześniej wyburzono halę sportową huty Baildon z cenną konstrukcją dachu wiszącego na stalowych linach. Teraz w obliczu przebudowy staje główny dworzec kolejowy i może zniknąć jego unikalna struktura z surowego betonu.

Czy budynki, które nie mają nawet pół wieku, można ochronić? W Warszawie po skandalicznym wyburzeniu Supersamu, uważanego przez specjalistów za arcydzieło modernizmu, rozgorzała dyskusja o ochronie współczesnego dziedzictwa architektonicznego. Zakończyła się ona stworzeniem listy Dóbr Kultury Współczesnej, które mają być chronione w planie miejscowym.

- To lepsze niż wpisywanie tych obiektów do rejestru zabytku - przekonuje Grzegorz Buczek, urbanista i architekt, który uczestniczył w przygotowaniach listy warszawskiej. - Gdy obiekt jest uznany za zabytek, wtedy trudno przeprowadzić jakikolwiek remont, co odstrasza inwestorów, a obiekty z okresu PRL-u wymagają często poważnej modernizacji. W planie można szczegółowo zapisać, co jest bezcenne, czego nie można ruszyć, a co można zmienić - mówi Buczek.

Katowice mają szansę na podobną listę. Właśnie zmieniane jest studium uwarunkowań miasta - dokumentu określającego na wiele lat kierunki jego rozwoju przestrzennego.

Barbara Klajmon, śląska wojewódzka konserwatorka zabytków, wraz z komisją konserwatorską złożyła wnioski, by wpisać do studium ochronę obiektów wybudowanych po 1945 roku. - Wybraliśmy tylko trzy, ale to są najwybitniejsze przykłady, co do których wartości nie ma żadnych wątpliwości - uważa Klajmon. Lista jest otwarta, swoje obiekty chce też zgłosić katowicki oddział Stowarzyszenia Architektów Polskich.

Propozycje wojewódzkiej konserwatorki

Spodek - symbol Katowic. Prawie 40-letnia hala widowisko-sportowa nie zestarzała się. Do dziś jej futurystyczny kształt i kopuła o rozpiętości 126 metrów robią wrażenie.

Katowicki dworzec kolejowy otwarty w 1972 roku. To jedno z nielicznych w Polsce i Europie dzieł brutalizmu, czyli architektury, w której eksponuje się materiały w stanie surowym. Halę dworcową tworzy 16 żelbetowych kielichów. Wyglądają jak olbrzymi, skamieniały las.

Pomnik Powstańców Śląskich - z jednej strony to arcydzieło rzeźbiarskie Gustawa Zemły, gdzie trzy dynamiczne skrzydła symbolizują kolejne zrywy powstańcze. Z drugiej to założenie architektoniczno-krajobrazowe Wojciecha Zabłockiego, który zamiast zwykłego postumentu stworzył rodzaj sztucznego wzniesienia.

Gazeta proponuje, by na listę wpisać

Zenit - dom handlowy z 1962 roku. Zwykły prostopadłościan wzbogacają niepowtarzalne detale. Okna części biurowej są na każdej kondygnacji poprzesuwane między sobą, co daje abstrakcyjny wzór. Elewację wzbogaca szklana bryła, przebijająca się w narożniku od ulicy Warszawskiej.

Dom Prasy - pierwszy na Śląsku budynek ze ścianą kurtynową, czyli całkowicie szklaną, niepełniącą żadnej konstrukcyjnej funkcji.

Skarbek - dom handlowy, który... patrzy. Jego elewacje pokrywają panele aluminiowe z wytłoczonymi otworami w kształcie oczu. To dzieło Juranda Jareckiego z 1975 roku stało się symbolem katowickiego dizajnu.

Pałac Młodzieży Zygmunta Majerskiego i Juliana Duchowicza z 1951 roku to przykład szlachetnego potraktowania elewacji, którą pokrywają płyty z piaskowca, a zarazem nowoczesnego kształtowania bryły i funkcji.

Gmach Związków Zawodowych projektu Henryka Buszki i Aleksandra Franty. Monumentalny budynek ma równocześnie układ okien przypominający bardziej modernistyczne biurowce niż pałac władzy.

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego, który ukończono w 1993 roku. Świątynia wyróżnia się na tle bloków osiedla Tysiąclecia. Ma ściany z cegły, ale są one pozwijane w rulony niczym kartki papieru. Kulminacją jest wysoka, spiralna wieża. Dziś takiego cuda nie powstydziłby się nawet najsłynniejszy dekonstruktywista Frank Gehry.

Źródło: Gazeta Wyborcza Katowice

Ile zapłacimy za czynności notarialne po 27 października

Nowe stawki za czynności notarialne

Zobacz także:

• Od jutra o połowę mniej zapłacimy u rejenta 2007-10-26

Za dziesięć dni zacznie obowiązywać rozporządzenie ministra sprawiedli- wości obniżające o połowę wysokość taksy notarialnej. Poniżej publikujemy przykłady konkretnych wyliczeń i odpowiedzi na najczęściej powtarzane pytania czytelników.

Zmienione rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 27 września 2007 r. zmieniające przepisy o maksymalnych stawkach notarialnych, obniżyło wysokość maksymalnej taksy notarialnej pobieranej w przypadku obrotu nieruchomościami w przedziale wartości od 60 tys. zł do jednego miliona złotych. Chodzi tu o wszystkie kategorie spraw związanych z przeniesieniem własności nieruchomości. Nowa stawka będzie wynosiła 1010 złotych + 0,4 proc. od nadwyżki powyżej 60 tysięcy złotych. Przed nowelizacją było to 0,5 proc. od tej nadwyżki. Podpisując akt notarialny, należy także pamiętać o jeszcze jednej żelaznej zasadzie: rozporządzenie ministra sprawiedliwości wprowadza stawki maksymalne, które klienci biur notarialnych mogą negocjować. Do wyliczonych opłat zainteresowani muszą jeszcze doliczyć podatek VAT.

Przeniesienie własności lokalu

Czy niższa taksa będzie obowiązywała przy sprzedaży zawieranej na podstawie umowy zobowiązującej do wybudowania budynku i przeniesienia własności powstałych w ten sposób lokali?

Zgodnie z art. 9 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. z 2000 r. nr 80 poz. 903 ze zm.) odrębna własność lokalu może powstać także w wykonaniu umowy zobowiązującej właściciela gruntu do wybudowania na tym gruncie domu oraz do ustanowienia - po zakończeniu budowy - odrębnej własności lokali i przeniesienia tego prawa na drugą stronę umowy lub na inną wskazaną w umowie osobę. Do ważności takiej umowy niezbędne jest, aby strona podejmująca się budowy była właścicielem gruntu, na którym dom ma być wzniesiony, oraz aby uzyskała pozwolenie na budowę, a roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu i o przeniesienie tego prawa zostało ujawnione w księdze wieczystej. Przy sporządzeniu takiej umowy zapłacimy połowę wyliczonej taksy.

PRZYKŁAD

Zawierając z deweloperem umowę zobowiązującą go do wybudowania i przeniesienia własności lokalu mieszkalnego o wartości 300 tys. zł w formie aktu notarialnego zapłacimy teraz 1960 zł. Po wejściu w życie rozporządzenia 985 zł.

Darowizna między najbliższymi

Czy przepisy o obniżonych opłatach obejmą umowę darowizny lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość, jeżeli umowa jest zawierana pomiędzy osobami zaliczanymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, a nabywcy są uprawnieni do skorzystania z ulgi, o której mowa w art. 16 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn?

Do I grupy podatkowej zaliczamy małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Oznacza to, że jeśli w drodze darowizny otrzymamy od rodziców mieszkanie to w przypadku takiej umowy za sporządzenie aktu notarialnego zapłacimy o połowę mniej niż dotychczas. Zmienione rozporządzenie wprowadza też nowe ograniczenia maksymalnej górnej granicy wysokości opłaty notarialnej w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej, wprowadzając zasadę, zgodnie z którą maksymalna stawka notarialna, niezależnie od wartości jej przedmiotu, nie będzie mogła przekraczać kwoty 7,5 tysiąca złotych.

PRZYKŁAD

Jeśli mama podaruje córce mieszkanie o wartości 500 tys. zł, to za akt notarialny umowy darowizny zapłacą teraz 3210 złotych, zaś po wejściu w życie znowelizowanego rozporządzenia 1385 złotych.

Sprzedaż mieszkania

Ile wyniosą opłaty notarialne przy umowie sprzedaży samodzielnego lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo budynku mieszkalnego jednorodzinnego?

Zgodnie z przepisem art. 2 pkt 2 ustawy o własności lokali samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Budynek mieszkalny jednorodzinny to budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30 proc. powierzchni całkowitej budynku. W przypadku tego typu nieruchomości zapłacimy połowę obowiązującej taksy notarialnej.

PRZYKŁAD

- Nabywając mieszkanie na rynku wtórnym, na przykład w bloku wybudowanym w 1960 roku na warszawskiej Saskiej Kępie, o wartości 400 tys. złotych, obecnie za sporządzenie aktu notarialnego zapłacimy 2710 złotych, zaś po wejściu w życie rozporządzenia - 1185 złotych.

- Kupując segment w Łodzi o wartości 750 tys. złotych, obecnie jeszcze zapłacimy u notariusza 4460 złotych, zaś za dziesięć dni - 1885 złotych.

Działki budowlane

Jak wysoką opłatę notarialną zapłacę przy umowie sprzedaży nieruchomości gruntowej, stanowiącej działkę budowlaną?

Przez działkę budowlaną art. 2 pkt 12 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. nr 80, poz. 717 z późn. zm.) rozumie nieruchomość gruntową lub działkę gruntu, której wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej spełniają wymogi realizacji obiektów budowlanych. Chodzi więc o działkę, na której można wybudować dom mieszkalny. Notariusz za taki akt policzy o połowę mniej.

PRZYKŁAD

Nabywając działkę budowlaną pod Wrocławiem o wartości 900 tys. złotych, obecnie zapłacimy u rejenta 5210 złotych, po wejściu w życie rozporządzenia - 2185 złotych.

Za co wyższa taksa

Za jakie czynności dokonywanie w formie aktu notarialnego zapłacimy więcej niż dotychczas?

Zmienione rozporządzenie w sprawie taksy podnosi opłaty w przypadku kilku czynności notarialnych. Chodzi o bardziej skomplikowane testamenty, czyli zawierające zapis, polecenie lub pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku. W przypadku testamentu takiej treści, notariuszowi zapłacimy więcej o 50 złotych niż dotychczas. Trzydzieści złotych więcej będzie kosztował akt notarialny w przypadku zwolnienie nieruchomości od obciążeń lub zrzeczenia się prawa, jeżeli wartości przedmiotu nie da się określić. Zrzeczenie się własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego w formie aktu notarialnego podrożało o 50 złotych, zaś oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, o trzydzieści złotych. Za pełnomocnictwo zawierające umocowanie do dokonania więcej niż jednej czynności będzie trzeba zapłacić notariuszowi 100 zł.

PRZYKŁAD

Spadkodawca może w testamencie ustanowić zapisy na rzecz określonych osób. W ten sposób zobowiązuje on spadkobiercę do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz określonej osoby. Jeżeli więc zmarły przekazał w testamencie swój telewizor sąsiadowi, to ma on prawo domagać się od spadkobierców wydania mu tego sprzętu. Spadkobiercy są bowiem zobowiązani do wykonania zapisów. Zapis, w przeciwieństwie do ustanowienia spadkobiercy, może być dokonany pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu. W przypadku takiego testamentu dziś zapłacimy u notariusza 100 złotych, zaś za 10 dni - 150 złotych.

Umowy deweloperskie

Czy 50-proc. obniżka taksy obejmie także wybudowane już mieszkania kupowane od dewelopera. Notariusz, z którym rozmawiałem, wskazał, że rozporządzenie nie dotyczy tego typu umów?

Jak wyjaśnia Ministerstwo Sprawiedliwości nowelizacja rozporządzenia w sprawie taksy notarialnej obejmuje umowę deweloperską, o której mowa w art. 9 ustawy o własności lokali. Przewiduje zatem 50 proc. stawki dla całej umowy, zarówno zobowiązującej do wybudowania budynku, jak i ustanowienia odrębnej własności lokalu i przeniesienia tego prawa na drugą stronę umowy (umowa deweloperska składa się bowiem z dwóch umów zobowiązującej do wybudowania domu, ustanowienia odrębnej własności lokali i przeniesieniu tego prawa na drugą stronę umowy). O tej kwestii mówi par. 6 pkt 14 znowelizowanego rozporządzenia (par. 1 pkt 3 nowelizacji dodający punkt 14). Jeżeli strony nie zawarły umowy deweloperskiej w formie aktu notarialnego, to mamy do czynienia z umową przedwstępną, w której deweloper zobowiązuje się do sprzedaży lokalu po wybudowaniu budynku. Wówczas taka sprzedaż będzie również objęta stawką ulgową na podstawie dotychczasowego par. 6 pkt 2 rozporządzenia. Jeżeli lokal jest wyodrębniony, a strony nie zawierały wcześniej żadnej umowy, zastosowanie znajdzie par. 6 pkt 16 znowelizowanego rozporządzenia (par. 1 pkt 3 nowelizacji dodający punkt 16) i również taka umowa objęta będzie stawka preferencyjną.

Mieszkanie za złotówkę

Czy niższe opłaty za czynności notarialne obejmą także przekazanie własności tzw. mieszkań za grosze?

Rozporządzenie w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej nie obejmuje czynności notarialnej przekazania własności mieszkania w oparciu o ostatnią nowelizację prawa spółdzielczego, czyli tzw. mieszkań za grosze. Zmiana ustawy prawo spółdzielcze wprowadziła bowiem zapis, zgodnie z którym w przypadku aktów notarialnych związanych z tą czynnością prawną obowiązuje stała taksa notarialna równa jednej czwartej minimalnego wynagrodzenia za pracę. W tym roku wynosi ono 936 złotych, więc przy zakupie mieszkań za złotówkę kupujący zapłacą notariuszowi 234 złote.

PRZYKŁAD

Przy przeniesieniu własności mieszkania, bez względu na to, ile będzie trzeba za nie zapłacić, u notariusza zostawimy 234 złote.

Od soboty - niższe taksy notarialne

Zobacz także:

• Ile zapłacimy za czynności notarialne po 27 października

Od soboty zaczynają obowiązywać niższe o połowę stawki taksy notarialnej za czynności notarialne. Rejenci zapowiadają, że nie zamierzają szukać luk w przepisach czy omijać prawo. W mocy pozostaje jednak zapowiedź rozważenia skargi do Trybunału Konstytucyjnego na to rozporządzenie.

Podpisał je pod koniec września nadzorujący notariuszy minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro. Zapewniał, ze nie ma to związku z kampanią wyborczą. Notariusze zapowiedzieli natomiast, że na planowanym na listopad posiedzeniu rady rozważą zaskarżenie rozporządzenia do Trybunału Konstytucyjnego, bo uważają, iż jest bezprawne.

Czynności objęte ulgą

Na jego mocy obniżone zostają m.in. opłaty związane z nabyciem mieszkania czy nieruchomości oraz poświadczenie własnoręczności podpisu. Jednocześnie wzrastają stawki za "pracochłonne czynności", np. pełnomocnictwo do dokonania więcej niż jednej czynności prawnej czy sporządzenie skomplikowanego testamentu.

Ulgi nie obejmują prawa do nabycia lokali na rynku pierwotnym od spółek deweloperskich. W rozporządzeniu Ministerstwo umieściło bowiem przepis dotyczący sporządzenia umowy zawieranej na podstawie art. 9 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali.

Zgodnie z rozporządzeniem notariusz pobierze w takim przypadku połowę taksy. Takie umowy podpisywane są rzadko, bo umowa taka musi spełnić warunki określone w ustawie o własności lokali - strona podejmująca się budowy musi być właścicielem gruntu, na którym dom ma być wzniesiony oraz musi mieć pozwolenie na budowę. Tymczasem deweloperzy rozpoczynając inwestycje i oferując mieszkania często nie są jeszcze właścicielami gruntu.

Możliwość zwolnienia z opłat

Prawo o notariacie pozwala osobom niezamożnym zwrócić się do Sądu Rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania o zwolnienie z opłat notarialnych i sądowych w całości lub w części.

"Będziemy zwyczajnie stosować te przepisy, które uchwalił Minister Sprawiedliwości" - zapewnia Czesława Kołcun, Prezes Izby Notarialnej w Warszawie. W jej opinii wszystkie kontrowersje, które niepokoją opinię publiczną wynikają z zapisów rozporządzenia, a nie z postępowania notariuszy. Rejenci, według niej, będą stosować przepisy rozporządzenia dokładnie w takim brzmieniu, w jakim zostało ono uchwalone.

Krajowa Rada Notarialna już miesiąc temu - dzień po publicznym podpisaniu rozporządzenia przez Ziobrę - mówiła, że zmiany w rozporządzeniu o taksach zmierzają wprost "do zniszczenia w Polsce sprawnie funkcjonującego wolnego notariatu".

Regulacje na zasadzie dowolności

Rejenci podkreślają, że obniżenie o połowę maksymalnych stawek taksy notarialnej, co przekłada się na spadek o 50 proc. przychodów kancelarii notariuszy, zmniejsza ich dochody kilkakrotnie, a nie o połowę - bo stałe pozostają koszty utrzymania kancelarii - prąd, woda, pensje pracowników itp.

Ich zdaniem, obniżenie stawek notarialnych można uznać za bezprawne dlatego, że działalność regulacyjna ministra zgodnie z ustawą Prawo o notariacie, nie może mieć cech dowolności, a powinna spełniać konkretne przesłanki, tymczasem w tej sprawie żadna z nich, zdaniem notariuszy, nie zachodzi.

Przypomnieli oni, że znaczne obniżenie stawek notarialnych nastąpiło w 2004 r., gdy po wejściu w życie konstytucji zmieniła się ustawa o notariacie. Jeszcze dawniej stawki obniżono w 1991 r., gdy notariat przestał być państwowy. Dlatego uznali oni za "całkowitą nieprawdę" słowa Ziobry, który powiedział, że środowa obniżka jest "pierwszą w historii notariatu".