Jeśli została wszczęta egzekucja komornicza, to dłużnikowi opłaca się porozumieć z wierzycielem i zapłacić bezpośrednio jemu, z pominięciem komornika. Dzięki temu dłużnik nie będzie musiał płacić komornikowi opłaty w wysokości 15% zadłużenia. To efekt wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 maja 2006 r.
Często dłużnicy są skłonni płacić dopiero wtedy, gdy mają "na karku" komornika. Wcześniejsze wezwania do zapłaty nie odnoszą skutku, podobnie jak prawomocny wyrok sądowy czy nakaz zapłaty. Kiedy jednak pojawiają się komplikacje związane z podjęciem czynności przez komornika - zablokowanie rachunku bankowego, zajęcie rzeczy dłużnika, np. komputerów czy samochodów, część dłużników jest skłonna porozumieć się bezpośrednio z wierzycielem, byleby ten jak najszybciej odwołał komornika.
Dzięki wyrokowi Trybunału Konstytucyjnego takie bezpośrednie porozumienie wierzyciela i dłużnika za plecami komornika staje się opłacalne dla obu stron. Dlaczego?
Wysokość opłat dla komornika
Zasadą jest, że komornikowi sądowemu za jego pracę należy się wynagrodzenie - tzw. opłata stosunkowa. Cała opłata stosunkowa wynosi 15% wartości egzekwowanego świadczenia, jednak nie może być niższa niż 1/10 i wyższa niż trzydziestokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. W razie wyboru przez wierzyciela więcej niż dwóch sposobów egzekucji świadczeń pieniężnych, opłata stosunkowa ulega podwyższeniu o 1/10 część za każdy następny sposób egzekucji.
Jeszcze kilka lat temu wierzyciel składając do komornika wniosek o wszczęcie egzekucji musiał mu w formie zaliczki uiścić część tej opłaty. Obecnie wierzyciel za samo wszczęcie egzekucji nie musi płacić komornikowi ani złotówki. Należną opłatę komornik musi bowiem ściągnąć od dłużnika. Mówi o tym art. 59 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji. Zgodnie z nim opłatę stosunkową (15%) komornik ściąga od dłużnika, obliczając ją proporcjonalnie do wyegzekwowanych kwot.
Sprawa pozornie wydaje się prosta - komornik dostanie 15%, ale tylko od tych kwot, które wyegzekwuje od dłużnika.
Dochodziło jednak do sytuacji, w których komornik nie wyegzekwował od dłużnika ani złotówki, ale 15-procentową opłatę pobierał. Pozwalał na to art. 49 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji w dwóch przypadkach:
- pierwszy - gdy postępowanie egzekucyjne zostało umorzone na wniosek wierzyciela,
- drugi - gdy postępowanie egzekucyjne zostało umorzone z mocy samego prawa, ponieważ wierzyciel w ciągu roku nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania.
Wystarczyło, że komornik zajął rachunek bankowy dłużnika, np. szpitala, na którym mogło nawet nie być żadnych pieniędzy. Następnie dłużnik porozumiewał się z wierzycielem, np. uzyskiwał odroczenie terminu zapłaty czy rozłożenie go na raty, albo nawet spłacał mu bezpośrednio zadłużenie. W takich przypadkach wierzyciel składał do komornika wniosek o umorzenie egzekucji. Komornik umarzał egzekucję, ale następnie już sam od dłużnika ściągał opłatę w wysokości 15% całego długu.
Opłaty po wyroku Trybunału
W wyroku z dnia 8 maja 2006 r, sygn. akt P18/05 Trybunał Konstytucyjny uznał, że ustawodawca przyjął model uzależniający opłatę egzekucyjną, będącą elementem wynagrodzenia komornika, od skuteczności egzekucji. Tymczasem umorzenie postępowania ma miejsce wtedy, gdy egzekucja nie była skuteczna, ponieważ dłużnik spełnił świadczenie dobrowolnie. Dlatego zdaniem Trybunału sytuacja, gdy komornik pobiera 15-procentową opłatę, choć sam niczego nie wyegzekwował, narusza Konstytucję. Od dnia opublikowania, wyroku w Dzienniku Ustaw z ustawy o komornikach sądowych i egzekucji znikają zapisy pozwalające komornikowi pobierać opłatę w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela lub z mocy prawa.
Co to oznacza dla wierzycieli i dłużników?
Po wyroku Trybunału komornik postawiony został w roli "straszaka", którego bez konsekwencji finansowych dla wierzyciela i dłużnika można wykorzystać do wywarcia presji na dłużniku. Jeśli po wizycie komornika dłużnik zechce się porozumieć z wierzycielem i zapłacić bezpośrednio jemu, to uniknie konieczności płacenia dodatkowych 15% dla komornika. Wierzyciel w takiej sytuacji nie ma żadnego interesu w tym, aby przejmować się komornikiem - w końcu pieniądze dłużnika, które zostałyby przeznaczone na opłatę należną komornikowi, zostaną wykorzystane do spłacenia długu.
Komornicy niezadowoleni
Komornicy są z wyroku Trybunału niezadowoleni. Z jednej bowiem strony prawo traktuje ich jak przedsiębiorców - muszą się utrzymać z opłat ściąganych od dłużników, opłacić podatki, wynagrodzenia pracowników, ubezpieczenie, utrzymać kancelarie. Z drugiej strony traktowani są jak urzędnicy, nie mogą np. odmówić przyjęcia sprawy. Nawet jeśli poświęcą czas na podjęcie określonych czynności egzekucyjnych w sprawie, to wierzyciel może na pięć minut przed wyznaczonym terminem licytacji rzeczy dłużnika złożyć wniosek o zawieszenie lub umorzenie egzekucji. Komornik nie dostanie wtedy ani grosza. Komornicy są też zdania, że jeśli dłużnik już po wszczęciu egzekucji płaci bezpośrednio wierzycielowi, to nie można mówić o bezskuteczności egzekucji. To niedogodności związane z egzekucją - blokada rachunków bankowych, zajęcie rzeczy itp. skłaniają dłużnika do uregulowania należności.
W tym samym wyroku Trybunał stwierdził, że komornicy w wyjątkowych przypadkach muszą liczyć się z możliwością obniżania przez sądy należnej im 15-procentowej opłaty, jeśli nie jest ona odpowiednia do poniesionych przez komornika wydatków, nakładu jego pracy oraz wartości wyegzekwowanej części świadczenia zgłoszonego do egzekucji.
Zaliczki dla komornika W ściśle określonych przypadkach komornik może zażądać zaliczki od strony, która wniosła o dokonanie określonej czynności. Na rozliczenie zaliczki ma miesiąc, niewykorzystaną część musi zwrócić. Komornik może żądać zaliczki wyłącznie na: 1) należności biegłych, 2) koszty ogłoszeń w pismach, 3) koszty transportu specjalistycznego, przejazdu poza miejscowość, która jest siedzibą komornika, przechowywania i ubezpieczania zajętych ruchomości, 4) należności osób powołanych, na podstawie odrębnych przepisów, do udziału w czynnościach, 5) następujące koszty działania komornika: diety, zwrot za przejazdy, transporty specjalistyczne oraz koszty noclegów komornika, jeśli na żądanie wierzyciela komornik podjął czynności poza swoim rewirem, 6) koszty poręczenia środków pieniężnych przez pocztę lub przelewem bankowym, 7) koszty uzyskiwania informacji niezbędnych do prowadzenia postępowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego. |
Opłaty przy egzekucji świadczeń niepieniężnych W przypadku egzekucji świadczeń niepieniężnych wierzyciel musi zapłacić komornikowi opłatę stałą - bez niej komornik nie dokona czynności. Wysokość opłat wynosi: - za egzekucję odebrania rzeczy - w wysokości 50% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego,
- za wprowadzenie w posiadanie nieruchomości i usunięcie z niej ruchomości - w wynosi 40% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (w przypadku przedsiębiorstw handlowych i przemysłowych opłatę pobiera się od każdej izby składającej się na pomieszczenie przedsiębiorstwa),
- za wprowadzenie zarządcy w zarząd nieruchomości lub przedsiębiorstwa oraz za wprowadzenie dozorcy w dozór nieruchomości - w wynosi 40% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego,
- za opróżnienie lokalu z rzeczy lub osób, z tym że odrębną opłatę pobiera się od każdej izby - w wynosi 40% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (przy opróżnianiu lokali mieszkalnych nie pobiera się odrębnej opłaty od pomieszczeń stanowiących: przedpokoje, alkowy, korytarze, werandy, łazienki, spiżarnie, loggie i podobnych),
- za dokonanie spisu inwentarza albo innego spisu majątku - w wysokości 10% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za każdą rozpoczętą godzinę,
- za wprowadzenie wierzyciela w posiadanie innych rzeczy niż nieruchomości i lokale - w wysokości 25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, a w razie podjęcia egzekucji na skutek dalszych naruszeń posiadania, opłatę zwiększa się każdorazowo o 100%,
- za opieczętowanie lub zdjęcie pieczęci, bez dokonywania równoczesnego spisu - w wysokości 4% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego od każdej opieczętowanej izby lub innego pomieszczenia,
- za egzekucję świadczeń niepieniężnych inną niż wymieniona powyżej - w wysokości 10% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za każdą rozpoczętą godzinę czynności egzekucyjnych,
- za wszystkie czynności z udziałem Policji, Żandarmerii Wojskowej, wojskowych organów porządkowych, Straży Granicznej i Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego - w wysokości 25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego,
- za udział w usunięciu oporu dłużnika oraz za wykonanie nakazu w sprawie osadzenia dłużnika w zakładzie - w wysokości 25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.
|
Podstawa prawna: art. 39-59 ustawy z dnia 29.08.1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. nr 133, poz. 882).
autor: Andrzej Janowski
Gazeta Podatkowa Nr 246 z dnia 2006-05-18