poniedziałek, 15 czerwca 2009

Właściciel nie może zasiedzieć swojej działki (I CSK 495/08)

Dopuszczalne jest zasiedzenie tylko cudzej rzeczy. Właściciel nieruchomości nie może zatem zasiedzieć swojej własności.

ORZECZENIE

Działka obciążona służebnością gruntową była własnością Skarbu Państwa i zarządzana przez zespół kółek rolniczych, a potem przez Krośnieńskie Huty Szkła. Pzedsiębiorstwo to zwróciło się do swojego poprzednika prawnego o wydanie zezwolenia na wykonanie tam instalacji gazowej w celu zwiększenia dostaw gazu dla okolicznych mieszkańców. Zezwolenie zostało wydane, a Huty Szkła zrealizowały inwestycję i wprowadziły ją do swoich środków trwałych.

2 października 2005 r. Karpacka Spółka Gazownictwa prowadząca przedsiębiorstwo gazownicze wystąpiła o stwierdzenie, że zasiedziała na własność służebność gruntową na działce, na której znajduje się instalacja gazowa.

Sąd I instancji uwzględnił wniosek. Stwierdził, że na podstawie art. 292 kodeksu cywilnego są podstawy do stwierdzenia zasiedzenia służebności. Nie ma przy tym znaczenia, że urządzenia wykonał inny podmiot, a nie wnioskodawca. Dlatego jest on posiadaczem w złej wierze, ale ponieważ może doliczyć sobie okres posiadania przez poprzednika prawnego, ma wymagany 30-letni okres posiadania.

Postępowanie odwoławcze

Od tego postanowienia odwołał się Rafał P. – obecny użytkownik działki. Sąd II instancji zmienił postanowienie sądu niższej instancji i oddalił wniosek spółki gazowej. Uznał, że do 1 lutego 1989 r. przedsiębiorstwo sprawowało zarząd w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, a obie nieruchomości – korzystająca ze służebności i obciążona służebnością – były własnością Skarbu Państwa. Zdaniem sądu niedopuszczalne jest, aby jeden podmiot był właścicielem nieruchomości władnącej i obciążonej. Dodatkowo sąd II instancji wyjaśnił, że przy zasiedzeniu dopuszczalne jest doliczenie okresu posiadania przez poprzednika prawnego, ale tylko wówczas gdy zostanie wykazane, że po 1 lutego 1989 r. nastąpiło przeniesienie posiadania. W rozpatrywanej sprawie tak nie było.

Rozstrzygnięcie SN

Karpacka Spółka Gazownictwa wniosła skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Przypomniał w niej, że orzecznictwo jednoznacznie przypisywało państwowym osobom prawnym przymiot posiadania, a więc w rozpoznawanej sprawie nie ma tożsamości podmiotów. Sąd Najwyższy nie zgodził się z takim poglądem i oddalił skargę. W ustnym uzasadnieniu podkreślił, że można doliczyć okres posiadania przez poprzednika prawnego, jeśli zostanie wykazane, że doszło do przeniesienia posiadania. Wystarczy do tego decyzja wojewody o uwłaszczeniu. Decydujące znaczenie ma jednak to, że nie można stwierdzić zasiedzenia na rzecz tożsamego podmiotu. Przedsiębiorstwo wykonywało zarząd w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, ale jednocześnie samo posiadało nieruchomość. Zdaniem SN w takiej sytuacji nie można zasiedzieć nieruchomości, bowiem jest to możliwe tylko w stosunku do rzeczy cudzej.

Sygn. akt I CSK 495/08

Źródło: GP

Właściciel nie może zasiedzieć swej własnościI (I CSK 495/08)

Izabela Lewandowska 15-06-2009, ostatnia aktualizacja 15-06-2009 06:35

Do posiadania prowadzącego do zasiedzenia służebności przesyłu na państwowym gruncie nie można zaliczyć okresu, w którym przedsiębiorstwo państwowe korzystało z tej służebności na rzecz Skarbu Państwa

autor zdjęcia: Jakub Ostałowski

źródło: Fotorzepa

Sąd Najwyższy w postanowieniu z 5 czerwca 2009 r. potwierdził, że taka sytuacja istniała do 1 lutego 1989 r. (sygn. I CSK 495/08). Dlatego następca prawny korzystający ze służebności przesyłu może do okresu jej posiadania prowadzącego do zasiedzenia zaliczyć tylko okres biegnący od tej daty.

Wskazane orzeczenie dotyczy sprawy wniesionej przez Karpacką Spółkę Gazownictwa spółkę z o.o. (KSG), która w wyniku kolejnych przekształceń własnościowych stała się następcą prawnym przedsiębiorstwa państwowego zajmującego się przesyłem gazu. Spółka ta domagała się stwierdzenia, że nabyła przez zasiedzenie służebność przesyłu obciążającą działkę położną w Limanowej, a będącą dziś własnością Rafała P.

Działka ta do 5 grudnia 1990 r., tj. do wejścia w życie nowelizacji uwłaszczającej przedsiębiorstwa państwowe, była własnością Skarbu Państwa i znajdowała się w zarządzie przedsiębiorstwa państwowego Krośnieńskie Huty Szkła. W 1974 r. wybudowało ono na niej własnym sumptem gazociąg wraz ze stacją redukcyjno-pomiarową zasilający należące do niego bloki mieszkalne. Przedsiębiorstwo gazownicze przejęło te urządzenia bezpłatnie. Dziś są elementem sieci gazowej KSG. Działka, na której się znajdują, została natomiast sprzedana potem przez huty Rafałowi P.

Odmienne wyroki

Sąd II instancji uwzględnił wniosek KSG. Uznał, po doliczeniu okresu posiadania służebności przez jej poprzedników prawnych, że firma ta nabyła ją przez zasiedzenie jako posiadacz w złej wierze 1 października 2005 r. Ze służebności takiej płynie dla przedsiębiorstwa przesyłowego prawo do korzystania z gruntu w zakresie wynikającym z obecności na nim urządzeń przesyłowych, a dla właściciela gruntu – obowiązek godzenia się z tym. Dla KSG byłoby to rozwiązanie najkorzystniejsze, jako że nabycie przez zasiedzenie jest bezpłatne. W razie nabycia służebności w drodze umowy albo z mocy orzeczenia sądu właściciel ma prawo do wynagrodzenia.

Sąd II instancji zmienił ten wyrok i wniosek KSG oddalił. Uznał, że termin zasiedzenia służebności jeszcze nie upłynął. Przyjął, że zaczął swój bieg dopiero 1 lutego 1989 r., tj. z dniem, w którym przestała obowiązywać zasada jednolitej własności państwowej zapisana w art. 128 k.c. i przedsiębiorstwa państwowe mogły nabywać na swoją rzecz własność i inne prawa rzeczowe. Wcześniej posiadanie przez przedsiębiorstwo państwowe, także służebności, było wykonywane na rzecz Skarbu Państwa. W tym wypadku do 1 lutego 1989 r. właścicielem gruntu, na którym znajdują się urządzenia przesyłowe, i posiadaczem służebności byłby ten sam podmiot – Skarb Państwa. A zasiedzieć swojego nie można.

Skarga kasacyjna

W skardze kasacyjnej spółka argumentowała, że nie było tożsamości między mieniem tych osób a mieniem Skarbu Państwa także przed 1 lutego 1989 r. Osoby te zatem mogły zasiadywać nieruchomości Skarbu Państwa, a więc i obciążające je służebności.

Sąd Najwyższy zaakceptował rozstrzygnięcie sądu II instancji i skargę kasacyjną oddalił. Sędzia Irena Gromska-Szuster potwierdziła, że posiadacz służebności może zaliczyć do posiadania wykonywanego po 1 lutego 1989 r. okres jej posiadania wykonywany wcześniej przez przedsiębiorstwo państwowe. Do tej daty zasiadywało ono na rzecz Skarbu Państwa. Nie mogła być jednak przedmiotem zasiedzenia służebność obciążająca nieruchomość znajdującą się w zarządzie innego przedsiębiorstwa, bo była to własność tej samej osoby – Skarbu Państwa .

Ile czasu trzeba władać nieruchomością
W myśl art. 172 k.c. posiadacz staje się automatycznie właścicielem, jeśli włada nieruchomością jako posiadacz samoistny, czyli jak właściciel:
- przez 20 lat, jeśli wszedł w posiadanie w dobrej wierze, lub
- przez 30 lat, jeżeli uzyskał je w złej wierze, tj. obejmując nieruchomość w posiadanie, wiedział, że właścicielem nie jest.Zgodnie z art. 292 k.c. przepisy o zasiedzeniu, w tym art. 176 k.c. przewidujący możliwość doliczania do okresu prowadzącego do zasiedzenia okresu posiadania nieruchomości przez poprzednika prawnego, stosuje się odpowiednio do zasiedzenia nieruchomości gruntowej.

Masz pytanie, wyślij e-mail do autorki i.lewandowska@rp.pl

Rzeczpospolita

Grzywna za prowadzenie serwisu internetowego (IX K 2011/08)

Sławomir Wikariak 15-06-2009, ostatnia aktualizacja 15-06-2009 07:00

Strona WWW może zostać uznana przez sąd za dziennik. Za jego wydawanie bez wcześniejszej rejestracji można zostać skazanym

autor zdjęcia: Radek Pasterski

źródło: Fotorzepa

Przekonali się o tym ostatnio dwaj współwłaściciele firmy prowadzącej serwis internetowy www.bielsko.biala.pl. Sąd wydał wyrok stwierdzający, że złamali prawo, wydając dziennik bez rejestracji, i skazał obydwu na grzywnę po 3 tys. zł. (IX K 2011/08).

– Bardziej dotkliwe od grzywny jest stwierdzenie, że staliśmy się przestępcami. Jestem wykładowcą, nie wiem, czy jako osoba skazana będę mógł nadal pracować na uczelni – mówi Marcin Tomana.

Treść nie ma znaczenia

Doniesienie do prokuratury złożyła konkurencja, która prowadzi inny serwis internetowy oraz wydaje papierową gazetę. Później relacjonowała proces i z satysfakcją informowała o wyroku.

– Zarejestrowaliśmy się jako dziennik w połowie ubiegłego roku, kiedy doszliśmy do wniosku, że rzeczywiście chcemy wydawać prasę. Wcześniej serwis zawierał katalog lokalnych firm czy repertuar kin i nie miał charakteru dziennikarskiego – wyjaśnia Tomana.

Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej uznał jednak w wyroku z 2 czerwca, że i w tym wcześniejszym okresie serwis był dziennikiem, który wymagał rejestracji. Wydając go, wspólnicy złamali zaś prawo.

Wszystko z powodu nieprecyzyjnych, a co ważniejsze nieprzystających do dzisiejszych realiów przepisów prawa prasowego.

– Nie liczy się, czy publikowane treści mają charakter dziennikarski. Ważniejsze jest np. to, jak często są aktualizowane – mówi Paweł Strykowski, drugi ze wspólników. – W tej sytuacji większość stron internetowych może zostać uznana za dziennik lub czasopismo – ostrzega.

Na takie ryzyko „Rzeczpospolita” zwracała uwagę już dwa lata temu po głośnym postanowieniu Sądu Najwyższego. Skład orzekający uznał w nim, że jeśli ktoś na swojej stronie internetowej wydaje dziennik lub czasopismo, zobowiązany jest je zarejestrować (IV KK 174/07). Na naszych łamach rozgorzała dyskusja, w której zabrał też głos Lech Gardocki, pierwszy prezes Sądu Najwyższego. W swym felietonie przekonywał, że „nawet te publikacje, które najbardziej przypominają drukowany na papierze dziennik, nie mają stałego wydania z określonego dnia, przeciwnie, podlegają zmianom i kształtowane są całą dobę”, a więc nie spełniają warunku periodyczności i nie muszą być rejestrowane.

Niebezpieczny precedens

Jak widać z wyroku wydanego w Bielsku-Białej, nie wszyscy sędziowie podzielają tę argumentację. Nie pierwszy raz zresztą sąd stwierdził konieczność rejestracji stron internetowych jako dziennika lub czasopisma. Precedensowość tego wyroku polega na tym, że sąd uznał za konieczne wymierzenie kary. Dotychczas podobne sprawy kończyły się bądź uniewinnieniem, bądź umorzeniem postępowania ze względu na niską szkodliwość społeczną czynu.

Spotkało to m.in. Leszka Szymczaka, który prowadzi lokalny serwis internetowyGazetaBytowska.pl. W procesie o komentarz pod jednym z tekstów sąd wypowiedział się też w kwestii obowiązku rejestracji. Umorzył postępowanie, ale uznał, że Szymczak złamał prawo.

Twórcy portalu www.bielsko.biala.pl zapowiadają złożenie apelacji. Tymczasem Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego pracuje nad nowelizacją prawa prasowego. Jak można wywnioskować z założeń publikowanych na stronie resortu, ma ona m.in. „wprowadzić obowiązek rejestracji tytułów prasowych ukazujących się w formie elektronicznej”.

Opinia: Elżbieta Traple, adwokat w kancelarii Traple Konarski Podrecki
Niektóre strony internetowe poza tym, że nie ukazują się na papierze, niczym nie różnią się od tradycyjnych dzienników i uważam, że powinny podlegać rejestracji ze względu na odpowiedzialność za treści tam publikowane. Odróżnienie zwykłego blogu od internetowego serwisu informacyjnego jest jednak często trudne i nie można się dziwić, że ludzie nie wiedzą, czy muszą rejestrować swoje strony. Nie powinni być karani za brak precyzji ustawodawcy. Prawo prasowe wymaga szybkiej nowelizacji w aspekcie Internetu. Najpierw trzeba jasno określić zakres obowiązku rejestracji, a dopiero potem jego niewykonanie obłożyć odpowiednimi sankcjami.

Skomentuj artykuł