Magdalena Kasprzak 06-02-2009, ostatnia aktualizacja 06-02-2009 06:58
Kadrę urzędniczą wyższego i średniego szczebla utworzą zwycięzcy otwartych i sprawiedliwych konkursów, w których liczyć się będą kwalifikacje i umiejętności
autor zdjęcia: Robert Gardziński
źródło: Fotorzepa
Realizację takich właśnie celów ma ułatwić nowa ustawa z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (DzU nr 227, poz. 1505).
Wejdzie w życie 24 marca br. i zastąpi poprzednie przepisy z 24 sierpnia 2006 r. (DzU nr 170, poz. 1218 ze zm.).
Przewiduje ona przede wszystkim likwidację państwowego zasobu kadrowego, który się nie sprawdził i nie zapewnił ciągłości kadrowej na intratnych posadach państwowych. Dlatego ich obsada ma się odbywać na zasadzie wolnego, otwartego i konkurencyjnego naboru z niewielkimi wyjątkami.
Wyższe stanowiska w administracji państwowej zostały ponadto włączone do służby cywilnej. Zmieni się też jej organizacja, a pracownicy zostaną poddani regularnym ocenom okresowym.
Kiedy i jakie przepisy stosowaćOd 24 marca 2009 r. przepisy starej ustawy o służbie cywilnej zastosować wolno do:
- okresowych umów o pracę trwających 24 marca 2009 r. i zawartych z osobami, które podjęły pierwszy raz pracę w służbie cywilnej,
- pracowników, którym do zakończenia umowy o pracę pozostał co najmniej rok,
- postępowań dotyczących naboru do tej służby niezakończonych do 24 marca 2009 r.,
- służby przygotowawczej rozpoczętej i niezakończonej do 24 marca 2009 r.,
- ocen okresowych urzędników służby cywilnej niezakończonych przed 24 marca 2009 r.
WSZYSCY URZĘDNICY W SŁUŻBIE CYWILNEJ
Status taki zyskają m.in. dyrektorzy generalni urzędów, dyrektorzy departamentów i komórek organizacyjnych oraz ich zastępcy. Nowa ustawa określa też stawiane im wymagania
Obecnie korpus służby cywilnej tworzą osoby zatrudnione na urzędniczych stanowiskach średniego szczebla zarządzania, koordynujących, samodzielnych, specjalistycznych i wspomagających. Wynika tak z art. 2 ustawy z 24 sierpnia 2006 r. Do korpusu nie należą zajmujący wyższe stanowiska urzędnicze. Od 24 marca stworzą go wszystkie stanowiska urzędnicze, co potwierdza to art. 2 ustawy z 21 listopada 2008 r. Dodatkowo wyodrębnia ona wyższe stanowiska urzędnicze w służbie cywilnej, a wśród nich m.in. dyrektorów generalnych urzędów, dyrektorów departamentów i komórek organizacyjnych i ich zastępców. Określa również warunki, jakie muszą spełnić kandydaci na te posady:
- tytuł zawodowy magistra lub równorzędny,
- brak kary w formie zakazu zajmowania stanowisk kierowniczych w urzędach organów władzy publicznej lub pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi,
- kompetencje kierownicze,
- co najmniej sześcioletni staż pracy, w tym minimum trzyletni na stanowisku kierowniczym w jednostkach sektora finansów publicznych – w razie ubiegania się o funkcje dyrektora generalnego urzędu,
- co najmniej trzyletni staż pracy, w tym co najmniej roczny na stanowisku kierowniczym, lub dwuletni na stanowisku samodzielnym w jednostkach sektora finansów publicznych – w razie starania się o stanowisko kierującego departamentem lub komórką oraz stanowisko zastępcy,
- spełnianie wymagań określone w opisie stanowiska pracy oraz w odrębnych przepisach.
Oczywiście nabór na stanowiska dyrektorskie i kierownicze będzie otwarty i konkurencyjny. Wyjątkowo tryb ten będzie można pominąć, zapewniając ich obsadę w drodze przeniesienia lub oddelegowania. Niedopuszczalny jest natomiast angaż na wyższe stanowisko w formie powierzenia pełnienia obowiązków. Co ważne, pracownika służby cywilnej zatrudnionego na wyższym stanowisku nie kieruje się do służby przygotowawczej.
NABÓR W OTWARTYM KONKURSIE
Menedżerowie aspirujący do wysokich posad w administracji państwowej będą wyłaniani w sprawiedliwej rekrutacji
Państwowy zasób kadrowy został utworzony w celu zapewnienia zawodowego, bezstronnego i rzetelnego wykonywania zadań na wysokich stanowiskach państwowych. Według ustawy z 24 sierpnia 2006 r. tworzą go m.in.
- mianowani urzędnicy służby cywilnej,
- osoby kwalifikowane na podstawie postępowań konkursowych,
- osoby, być może bez żadnych kwalifikacji, które zostały zatrudnione na czasowo wyłączonych ze służby cywilnej wysokich stanowiskach państwowych,
- bez względu na kwalifikacje posiadający stopień naukowy doktora.
Z tego grona do służby cywilnej mogą należeć:
- urzędnicy służby cywilnej,
- osoby, które pozytywnie zdały egzamin przeprowadzany przez Krajową Szkołę Administracji Publicznej,
- posiadający stopień naukowy doktora.
Utworzenie państwowego zasobu kadrowego miało na celu umożliwienie obsady wysokich stanowisk państwowych z pominięciem jakichkolwiek postępowań konkursowych. Tryb obsadzania wysokich stanowisk państwowych pomijał także jawność i otwartość dostępu do służby publicznej. Od 24 marca br. państwowy zasób kadrowy zostanie zlikwidowany. Na stanowiska dyrektorów generalnych oraz dyrektorów departamentów i ich zastępców nie będą już powoływane osoby z zasobu kadrowego, ale kandydaci wybierani w otwartym i konkurencyjnym naborze.
SŁUŻBA PRZYGOTOWAWCZA DLA NOWYCH CZŁONKÓW KORPUSU
Obecnie dyrektor generalny urzędu może skierować pracownika podejmującego pierwszy raz pracę w służbie cywilnej do służby przygotowawczej, jeżeli jego wiedza i doświadczenie to uzasadniają
Skierowanie do służby przygotowawczej zależy tym samym wyłącznie od uznania dyrektora generalnego. Nowy członek korpusu może, ale nie musi, odbywać taką służbę.
Obecnie służba przygotowawcza trwa nie dłużej niż trzy miesiące. Od 24 marca odbywanie służby przygotowawczej przez osoby pierwszy raz podejmujące pracę w służbie cywilnej stanie się powszechne. Obowiązek taki wynika z art. 36 nowej ustawy 21 listopada 2008 r. Ze zwolnienia skorzystają tylko absolwenci Krajowej Szkoły Administracji Publicznej oraz pracownicy, którzy wykazują się szczególnie wysoką wiedzą i umiejętnościami określonymi programem służby przygotowawczej (tym wolno alternatywnie skrócić służbę przygotowawczą). Służba przygotowawcza potrwa maksymalnie cztery miesiące i skończy się egzaminem.
Regularne oceny
Teraz nie rzadziej niż raz na 24 miesiące i nie częściej niż raz na 12 miesięcy bezpośredni przełożony sporządza na piśmie okresową ocenę urzędnika służby cywilnej. Dokonuje on oceny wraz z wnioskami dotyczącymi indywidualnego programu rozwoju zawodowego urzędnika. Od 24 marca zakres takiej weryfikacji będzie rozszerzony, m.in. o wyższe stanowiska. Będą jej podlegać urzędnicy służby cywilnej oraz pracownicy zatrudnieni na umowach o pracę na czas nieokreślony. Oceny okresowe wyższych stanowisk w służbie cywilnej będą dokonywać dla:
- dyrektora generalnego urzędu – szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, właściwy minister, przewodniczący komitetu wchodzącego w skład Rady Ministrów, kierownik urzędu centralnego organu administracji rządowej albo wojewoda po zasięgnięciu opinii szefa służby cywilnej,
- kierującego departamentem lub komórką równorzędną w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, urzędzie ministra, urzędzie obsługującym przewodniczącego komitetu wchodzącego w skład Rady Ministrów, urzędzie centralnym organu administracji rządowej czy urzędzie wojewódzkim – dyrektor generalny urzędu,
- zastępcy kierującego departamentem lub komórką równorzędną – bezpośredni przełożony,
- kierującego komórką organizacyjną w Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych oraz w Biurze Nasiennictwa Leśnego, a także zastępcy tych osób – bezpośredni przełożony,
- wojewódzkiego lekarza weterynarii i jego zastępcy – wojewoda po zasięgnięciu opinii głównego lekarza weterynarii.
Ocenę okresową członka korpusu służby cywilnej sporządza się co 24 miesiące. Od takiej oceny będzie zależała kariera urzędnika, np. osoba pierwszy raz zatrudniająca się w służbie, po wygaśnięciu rocznej umowy, dostanie kolejną (już na stałe) po uzyskaniu pozytywnej oceny.
Wolno przyjmować obcokrajowców
W służbie cywilnej można zatrudnić osobę, która jest obywatelem polskim. Taki warunek obowiązuje do 23 marca bieżącego roku.
Wyjątek od tej zasady wprowadza ustawa z 21 listopada 2008 r. w art. 5, w świetle którego dyrektor generalny – upowszechniając informacje o wakatach – wskazuje stanowiska, o które prócz obywateli polskich mogą się ubiegać obywatele Unii Europejskiej oraz innych państw, którym na podstawie umów międzynarodowych lub przepisów prawa wspólnotowego przysługuje prawo do podjęcia zatrudnienia na terytorium Polski. Wyznaczenie takich stanowisk jest dopuszczalne za zgodą szefa służby cywilnej. Osobę nieposiadającą polskiego obywatelstwa wolno zatrudnić jedynie na stanowisku niezwiązanym z wykonywaniem władzy publicznej pod warunkiem, że ma dokument potwierdzający znajomość polskiego. Rodzaje takich dokumentów określi odrębne rozporządzenie. Oczywiście istotny jest też charakter pracy wykonywanej przez członków korpusu służby i potrzeba zapewnienia odpowiedniego poziomu wykonywanych przez nich zadań.
POWRÓCI SZEF SŁUŻBY CYWILNEJ, A TAKŻE 15-OSOBOWA RADA OPINIODAWCZA
Będzie on centralnym organem administracji rządowej do spraw służby cywilnej podległym premierowi
Może nim zostać ten, kto:
- jest obywatelem polskim,
- korzysta z pełni praw publicznych,
- nie został skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,
- ma tytuł zawodowy magistra lub równorzędny,
- zna co najmniej jeden język obcy spośród języków roboczych Unii Europejskiej,
- cieszy się nieposzlakowaną opinią,
- nie został ukarany zakazem zajmowania stanowisk kierowniczych w urzędach organów władzy publicznej lub pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi,
- ma co najmniej pięcioletnie doświadczenie na stanowisku kierowniczym w administracji rządowej lub co najmniej siedmioletnie na kierowniczym w jednostkach sektora finansów publicznych,
- nie jest i w ciągu ostatnich pięciu lat nie był członkiem partii politycznej.
Jakie zadania
Szef służby cywilnej podlega bezpośrednio premierowi, jest przez niego powoływany i odwoływany. Do jego podstawowych obowiązków należy:
- czuwanie nad przestrzeganiem zasad służby,
- kierowanie procesem zarządzania zasobami ludzkimi w służbie,
- gromadzenie informacji o korpusie służby,
- przygotowywanie projektów aktów normatywnych dotyczących służby,
- monitorowanie i nadzorowanie wykorzystania środków finansowych na wynagrodzenia oraz szkolenia członków korpusu służby,
- planowanie, organizowanie i nadzór szkoleń centralnych w służbie,
- upowszechnianie informacji o służbie,
- zapewnianie warunków upowszechniania informacji o wolnych stanowiskach pracy,
- prowadzenie współpracy międzynarodowej w sprawach dotyczących służby.
Ponadto szef służby cywilnej przedstawia premierowi do końca marca sprawozdanie o stanie i realizacji jej zadań w poprzednim roku. Premier przyjmuje albo odrzuca sprawozdanie w ciągu trzech miesięcy.
Rada do konsultacji
Rada Służby Cywilnej została zlikwidowana przez ustawę z 24 sierpnia 2006 r. Na podstawie art. 24 ustawy z 24 sierpnia 2006 r. o państwowym zasobie kadrowym i wysokich stanowiskach państwowych działa natomiast Rada Służby Publicznej. Jest organem opiniodawczo-doradczym oceniającym przebieg postępowań kwalifikacyjnych, konkursowych i egzaminacyjnych w służbie cywilnej. Do jej zadań należy opiniowanie:
- kryteriów ocen urzędników służby i sposób przeprowadzania tych ocen,
- zasad awansowania urzędników służby oraz państwowego zasobu kadrowego,
- w sprawach etyki zawodowej pracowników i urzędników służby,
- sposobów przeprowadzania egzaminu i konkursów na wysokie stanowiska państwowe oraz postępowania kwalifikacyjnego dla pracowników służby ubiegających się o mianowanie.
Od 24 marca br. Radę Służby Publicznej znowu zastąpi Rada Służby Cywilnej. Utworzy ją premier jako 15-osobowy organ opiniodawczo-doradczy. Jej kadencja potrwa sześć lat, ale co trzy lata nastąpi rotacja połowy członków. Siedmiu członków rady powołają reprezentanci klubów parlamentarnych; ich kadencja zrówna się z kadencją Sejmu. Podstawowym zadaniem rady jest wyrażanie opinii w kwestiach:
- dotyczących służby cywilnej, przedstawianych przez premiera lub szefa służby oraz z własnej inicjatywy,
- projektu strategii zarządzania zasobami ludzkimi w służbie,
- projektu ustawy budżetowej w części dotyczącej służby oraz corocznego wykonania budżetu państwa w tym zakresie,
- proponowanego wskaźnika wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej w zakresie służby cywilnej oraz
- projektów aktów normatywnych jej dotyczących,
- planu szkoleń centralnych w służbie cywilnej,
- etyki jej korpusu,
- dotyczących powołania i odwołania szefa służby w zakresie określonym ustawą,
- projektu regulaminu określającego tryb pracy Wyższej Komisji Dyscyplinarnej Służby Cywilnej,
- sprawozdania szefa służby,
- ocena przebiegu postępowań kwalifikacyjnych.
Dodatkowo rada może:
- wystąpić do szefa służby z wnioskiem o zajęcie stanowiska w sprawach określonych przez radę w zakresie stosowania zasad służby cywilnej,
- skierować swojego przedstawiciela w celu obserwacji przebiegu procesu naboru.
Rzeczpospolita
