Ile kosztuje postępowanie upadłościowe konsumenta?

Data: 10-04-2009 r.

Z jakimi kosztami powinna liczyć się bankrutująca osoba prywatna?

Generalnie koszty postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej będą ponoszone według zasad ogólnych obowiązujących w postępowaniu upadłościowym prowadzonym według Prawa upadłościowego i naprawczego. Jednak w celu obniżenia tych kosztów przewidziano niższą opłatę od wniosku o wszczęcie postępowania. Tak więc od wniosku o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej pobiera się opłatę stałą w kwocie 200 złotych (zamiast kwoty 1.000 zł pobieranej od wniosku o wszczęcie postępowania upadłościowego w sprawach przedsiębiorców).

Poza tym już koszty postępowania upadłościowego będą ponoszone na ogólnych zasadach - jak w przypadku innych bankrutujących podmiotów. Koszty postępowania upadłościowego można więc oszacować na ok. 15-20 tys. zł. Są one pokrywane z masy upadłości w pierwszej kolejności, co jest dodatkowym argumentem na rzecz porozumienia się z wierzycielem przed wystąpieniem z wnioskiem o ogłoszenie upadłości i przekonania go do ustępstw w zamian za rezygnację z upadłości. Jest jednak możliwe zwolnienie upadłego konsumenta z kosztów sądowych, jeśli złoży on taki wniosek i oświadczenie, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Do kosztów postępowania upadłościowego zalicza się opłaty sądowe oraz wydatki niezbędne dla osiągnięcia celu postępowania. Do wydatków postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku upadłego należą:

• wynagrodzenie syndyka, nadzorcy sądowego i zarządcy, ich zastępców oraz jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej wynagrodzenie kuratorów, jeżeli zostali powołani lub ustanowieni, jak również wydatki poniesione przez te osoby, jeżeli zostały uznane przez sędziego-komisarza;

• wynagrodzenie osób, które za zgodą sędziego-komisarza zostały zatrudnione przez syndyka, nadzorcę sądowego albo zarządcę albo którym za zgodą sędziego-komisarza zlecono wykonanie czynności;

• należności z tytułu składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe od wynagrodzeń osób, o których mowa w pkt 1 i 2;

• koszty obwieszczeń i ogłoszeń;

• koszty postępowania dowodowego oraz wysłuchania;

• koszty zgromadzenia wierzycieli, wydatki poniesione przez radę wierzycieli oraz wynagrodzenie członków rady.

• koszty likwidacji masy upadłości;

• wynagrodzenia pracowników zatrudnionych w przedsiębiorstwie upadłego należne za okres po ogłoszeniu upadłości oraz odprawy i odszkodowania, związane z rozwiązaniem umów o pracę, przysługujące tym pracownikom;

• należności z tytułu składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe od wynagrodzeń osób, o których mowa w pkt 8;

• podatki i inne daniny publiczne należne za okres po ogłoszeniu upadłości;

• koszty prowadzenia działalności gospodarczej przez syndyka po ogłoszeniu upadłości.

Niepokryte z masy upadłości koszty postępowania upadłościowego po zakończeniu postępowania upadłościowego ponosi upadły. W razie uchylenia postępowania upadłościowego sędzia-komisarz może zwolnić upadłego od ponoszenia kosztów sądowych. Na postanowienie sędziego-komisarza w przedmiocie kosztów przysługuje zażalenie.

Czy trzeba zapłacić podatek?

Na gruncie obecnych przepisów konsument, który ogłosi upadłość, powinien zapłacić podatek dochodowy od umorzonej mu kwoty

zadłużenia. Procedura oddłużenia może zatem spowodować ponowne zadłużenie konsumenta wobec fiskusa. Konieczna więc jest szybka nowelizacja przepisów podatkowych w tym zakresie.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r., Nr 14, poz. 176, ze zm.);

• Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2008 r., Nr 234, poz. 1572);

• Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2003 r., Nr 60, poz. 535 ze zmianami)

Które osoby prywatne będą mogły zbankrutować?

Data: 19-03-2009 r.

Część osób niebędących w stanie spłacać swoich zobowiązań finansowych będzie wkrótce miała prawo ogłosić upadłość. Z końcem marca 2009 r. wprowadzony zostanie nowy typ postępowania oddłużeniowego, określanego jako upadłość konsumencka. Możliwość tzw. upadłości konsumenckiej będą miały osoby fizyczne, które nie są przedsiębiorcami. Nowe przepisy przewidują, że postępowanie upadłościowe będzie dotyczyć wyłącznie tych osób, które stały się niewypłacalne na skutek wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności. O ogłoszeniu upadłości będzie decydował sąd. Oddłużenie będzie z reguły połączone z zobowiązaniem dłużnika do pokrycia przynajmniej części swoich zobowiązań. Nie będzie ono jednak mogło być stosowane częściej niż raz na 10 lat.

- Takie są założenia wchodzącej w życie 31 marca 2009 r. ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Kiedy dłużnik jest niewypłacalny?

Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Dłużnik jest zaś niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań, tj. zalega z płatnościami wobec wierzycieli. Chodzi więc o dłużnika, który nie radzi sobie ze spłacaniem rachunków (np. za usługi

telekomunikacyjne czy za prąd), kredytów i innych zobowiązań.

Dotąd w Polsce upadłość mogły ogłosić jedynie firmy. Osoba prywatna, nawet jeżeli nie miała już żadnych szans na spłatę swoich długów, nie miała żadnej możliwości, aby wyrwać się z pętli zadłużenia. Wierzyciele (np. banki) ciągle naliczały odsetki, potem odsetki od odsetek, opłaty za windykację oraz prowizje bądź też kary umowne. Często konsument zmuszony był zaciągać niekorzystne

kredyty na spłatę innych pożyczek. Obciążenia rosną więc do takich rozmiarów, że oczywiste stało się, iż do końca życia nie będzie w stanie spłacić wszystkich długów.

Upadłość konsumencka ma pomóc osobie w ochronie

przed rosnącą spiralą odsetek. Przepisy o upadłości konsumenckiej nie obejmą osób fizycznych, które prowadzą działalność gospodarczą, choćby nawet finansowe tarapaty nie były związane z ich biznesem.

Czy każdy dłużnik będzie mógł ogłosić upadłość?

Tak jak, w innych krajach Unii Europejskiej, nie przewiduje się otwartego dostępu do oddłużenia w drodze upadłości.

Możliwość skorzystania z upadłości konsumenckiej musi być wyjątkowa, gdyż wielu konsumentów zachęconych zbyt łatwym dostępem do upadłości zaczęłoby unikać spłacania swoich zobowiązań. Ogłosić upadłość będzie mógł jedynie ten konsument, który stał się niewypłacalny z przyczyn losowych. Podstawową zasadą obowiązującą przy upadłości konsumenckiej jest bowiem, iż możliwość skorzystania z tego trybu powinna być czymś wyjątkowym. Dlatego więc postępowanie upadłościowe będzie mogło być prowadzone jedynie wobec osób, które stały się niewypłacalne na skutek wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności. Pozwoli ono więc uwolnić się z kłopotów finansowych tym konsumentom, którzy z przyczyn obiektywnych i niezależnych wpadli w spiralę zadłużenia.

Taką możliwość przewidziano wyłącznie do osób, które zachowywały się racjonalnie i uczciwie, lecz mimo tego stały się niewypłacalne, nie przyczyniły się do powstania własnej niewypłacalności w sposób świadomy i celowy. Muszą one również przekonać sąd, iż w ciągu 5 lat zdołają spłacić większość wierzycieli.

Przykład

• Podstawą do ogłoszenia upadłości konsumenckiej może być m.in. nieszczęśliwy wypadek, ciężka, przewlekła choroba dłużnika lub kogoś z jego rodziny, trwała utrata zdolności do pracy, utrata części majątku

  z przyczyn losowych (w wyniku np. klęski żywiołowej), niezawiniona utrata pracy dłużnika czy śmierć głównego żywiciela rodziny, albo utrata pracy przez kredytobiorcę, pod warunkiem że nie nastąpiła z jego winy, np. pracodawca bankrutuje.

Pozytywne podstawy ogłoszenia upadłości obejmują niewypłacalność, wielość wierzycieli oraz powstanie niewypłacalności wskutek wyjątkowych i niezależnych od dłużnika okoliczności. Negatywną podstawą ogłoszenia upadłości jest m.in. brak majątku na pokrycie kosztów postępowania. Nowa ustawa nie obejmie też osób, które celowo nadmiernie się zadłużyły z zamiarem skorzystania z instytucji

oddłużenia. Nie skorzystają na niej także oszuści, miłośnicy gier hazardowych oraz ci, którzy płacą alimenty (te ostatnie zobowiązania nie mogą być bowiem umorzone w wyniku tej procedury).

Zwrócić należy uwagę na nieprecyzyjne warunki przeprowadzenia procedury upadłościowej, które precyzować będzie dopiero orzecznictwo sądowe. Ponieważ „wyjątkowe i niezależne od dłużnika okoliczności" to oczywiście zwrot niedookreślony, więc jego treść zależy od konkretnej sytuacji dłużnika.

Komu będzie służyła upadłość?

W 2008 r. 1,2 mln osób w Polsce spełniało określone w ustawie przesłanki do ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Liczba ta może się jeszcze zwiększyć w wyniku kryzysu gospodarczego. Najwięcej jesteśmy winni bankom.

Możliwość przeprowadzenia postępowania upadłościowego w sprawach osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej pozwoli dłużnikom, którzy popadli w stan niewypłacalności bez swojej winy, rozpocząć życie na nowo z „czystą kartą". Powinno mieć to wpływ także na zmniejszenie liczby beneficjentów różnego rodzaju środków pomocy społecznej. Zatem w tym zakresie wydatki ze środków publicznych mogą ulec zmniejszeniu, a przynajmniej nie będą się powiększać, gdyż koszty postępowania będą pokrywane ze środków dłużnika.

Upadłość konsumencka jest najbardziej korzystna dla osób, które nie mają żadnego majątku. Wszystko jednak zależy od sytuacji konkretnej osoby - często bardziej opłacalne może okazać się porozumienie się np. z bankiem w sprawie restrukturyzacji zadłużenia. Banki dotąd były skłonne do porozumiewania się z kredytobiorcami w razie przejściowych trudności i np. do aneksowania umów

oraz udzielania prolongat. Warto więc przed wystąpieniem z wnioskiem

o upadłość ponegocjować z wierzycielami.

Kiedy sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości?

Postępowanie związane z ogłoszeniem upadłości jest to pierwsze stadium postępowania upadłościowego. Sąd winien rozpatrzyć wniosek o otwarcie postępowania upadłościowego w ciągu 2 miesięcy od jego złożenia. Sąd rozpoznaje sprawę na posiedzeniu niejawnym. Może jednak wyznaczyć rozprawę, jeżeli uzna to za konieczne. Sąd może na posiedzeniu niejawnym przeprowadzić postępowanie dowodowe w całości lub w części także wówczas, gdy wyznaczono rozprawę.

Sąd w terminie 2 miesięcy od wpłynięcia wniosku wydaje postanowienie, w którym orzeka o ogłoszeniu upadłości dłużnika lub o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości.

Ponieważ przez okres tych 2 miesięcy nieuczciwy dłużnik mógłby rozdysponować posiadany majątek, ustawa wprowadza środki chroniące wierzycieli przed takim zachowaniem. W postępowaniu o ogłoszenie upadłości sąd z urzędu przeprowadza więc postępowanie zabezpieczające.

Zgodnie z nowymi przepisami, sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli niewypłacalność dłużnika nie powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności, w szczególności w przypadku gdy dłużnik zaciągnął zobowiązanie będąc niewypłacalnym, albo do rozwiązania stosunku pracy dłużnika doszło z przyczyn leżących po stronie pracownika lub za jego zgodą. Z upadłości konsumenckiej nie skorzystają więc osoby dyscyplinarnie zwolnione z pracy oraz te, które odeszły z pracy za porozumieniem stron.

Problemy mogą mieć również dłużnicy, którzy zaciągnęli kredyt konsolidacyjny na spłatę innych zobowiązań. Nie mogą też liczyć na upadłość konsumencką ci, którzy przestali spłacać długi, a później np. coś kupili czy wynajęli, a także zaciągający zobowiązania w celach spekulacyjnych. Tak bowiem można dosłownie rozumieć brzmienie nowych przepisów, nie wiadomo zaś jak będą one interpretowane przez sądy w odniesieniu do konkretnych życiowych sytuacji.

Ponadto, na zasadach ogólnych, sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.

Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości również, jeśli w stosunku do dłużnika w okresie 10 lat przed złożeniem

wniosku o ogłoszenie upadłości:

1. prowadzono postępowanie upadłościowe lub inne postępowanie, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań albow którym zawarto układ, lub

2. prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym nie zaspokojono wszystkich wierzycieli, a dłużnik po zakończeniu lub umorzeniu postępowania zobowiązań swych nie wykonał, lub

3. prowadzono postępowanie upadłościowe według przepisów o postępowaniu upadłościowym wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek wszystkich wierzycieli, lub

4. czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Oddłużanie w tym trybie nie może być zbyt częste. Stąd przyjęto, iż okres między oddłużeniami nie może być krótszy niż 10 lat. Przyjęcie terminu dziesięcioletniego związane jest z tym, że jest to w polskim prawie podstawowy termin przedawnienia roszczeń cywilnoprawnych (art. 118 Kodeksu cywilnego). Bankructwo można zatem ogłosić kilka razy w życiu, lecz nie częściej niż co 10 lat.

Co istotne, 10-letnia karencja obowiązuje również w razie, gdy sąd zajmie się sprawą, lecz z jakichś powodów umorzy postępowanie (np. uzna, że dłużnik nie spełnia warunków do ogłoszenia upadłości konsumenckiej, gdyż nie wykonuje swych obowiązków wynikających z ustawy - ukryje przed syndykiem jakiś majątek lub nie dostarczy dokumentów dotyczących swej sytuacji finansowej).

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2008 r., Nr 234, poz. 1572)

Spółka cywilna a upadłość

Data: 13-03-2009 r.

Spółka cywilna, jako umowa prawa cywilnego między wspólnikami będącymi co do zasady przedsiębiorcami, nie ma zdolności upadłościowej. Polski system prawa odmawia jej statusu przedsiębiorcy. Przedsiębiorcami są jednak jej wspólnicy i oni mają zdolność upadłościową.

Postępowanie upadłościowe

Postępowanie upadłościowe reguluje ustawa - Prawo upadłościowe i naprawcze. Stanowi ona, iż upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Przymiot niewypłacalności rozumiany jest jako nie wykonywanie swoich wymagalnych zobowiązań przez dłużnika. Pomimo istnienia wskazanej niewypłacalności, sąd oddali wniosek o wszczęcie postępowania upadłościowego, gdy majątek

niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. Nadto sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekracza 3 miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekracza 10% wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika.

Dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie 2 tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. W razie uchybienia temu terminowi ponosi się odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku w terminie - oczywiście, o ile szkoda powstała.

Wniosek o ogłoszenie upadłości

Wniosek w omawianym przedmiocie należy złożyć do właściwego dla danego

wspólnika sądu gospodarczego – są nimi wydziały sądów rejonowych działające w mieście – siedzibie sądu okręgowego.

Wniosek o ogłoszenie upadłości powinien zawierać:

1. imię i nazwisko dłużnika, jego nazwę albo firmę, miejsce zamieszkania albo siedzibę
2. oznaczenie miejsca, w którym znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika;
3. wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie;
4. informację, czy dłużnik jest uczestnikiem systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (Dz.U. Nr 123 poz. 1351);
5. informację, czy dłużnik jest spółką publiczną
   w rozumieniu przepisów prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi.

Ponadto do wniosku należy dołączyć:

1. aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników;
2. aktualne sprawozdanie finansowe, a jeżeli na podstawie odrębnych przepisów nie ma obowiązku sporządzania takiego sprawozdania - bilans sporządzony dla celów tego postępowania, na dzień nie późniejszy niż trzydzieści dni przed złożeniem
   wniosku;
3. spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty, a także listę zabezpieczeń
   dokonanych przez wierzycieli na jego majątku wraz z datami ich ustanowienia;
4. oświadczenie o spłatach wierzytelności lub innych długów dokonanych w terminie sześciu miesięcy przed dniem złożenia wniosku;
5. spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec dłużnika wraz z adresami, z określeniem wierzytelności, daty ich powstania i terminów zapłaty;
6. wykaz tytułów egzekucyjnych oraz tytułów wykonawczych przeciwko dłużnikowi;
7. informację o postępowaniach dotyczących ustanowienia na majątku dłużnika hipotek, zastawów, zastawów rejestrowych i zastawów skarbowych oraz innych obciążeń podlegających wpisowi w księdze wieczystej lub w rejestrach, jak również o prowadzonych innych postępowaniach sądowych lub administracyjnych dotyczących majątku dłużnika.

Jeżeli dłużnik wnosi o ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu, powinien ponadto dołączyć do wniosku:

1. propozycje układowe wraz z propozycjami finansowania wykonania układu;
2. rachunek przepływów pieniężnych za ostatnie dwanaście miesięcy, jeżeli obowiązany był do prowadzenia dokumentacji umożliwiającej sporządzenie takiego rachunku.

Jeżeli dłużnik nie może dołączyć do wniosku dokumentów, o których mowa wyżej, powinien podać przyczyny ich niedołączenia oraz je uprawdopodobnić.

Wskazane wyżej postępowanie układowe jest jedną z możliwości upadłości. Zawarcie układu oznacza w praktyce zawarcie z wierzycielami umowy co do spłaty wierzytelności. Drugą możliwością jest wystąpienie o upadłość likwidacyjną, której rezultatem jest spieniężenie aktywów dłużnika i spłata wierzycieli z uzyskanych środków.

Masa upadłości

Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego (dłużnika) staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. Sam upadły ma obowiązek udzielać informacji i pomocy właściwym organom (syndykowi, bądź zarządcy).

Nie wchodzi do masy upadłości:

1. mienie, które jest wyłączone od egzekucji według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego;
2. wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu;
3. mienie wyłączone uchwałą zgromadzenia wierzycieli;
4. nieściągalne wierzytelności oraz niezbywalne ruchomości wyłączone przez sędziego-komisarza.

Ponadto mienie przeznaczone na pomoc dla pracowników upadłego i ich rodzin, stanowiące zgromadzone na odrębnym rachunku bankowym środki pieniężne zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, tworzonego na podstawie przepisów o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, wraz z przypadającymi po ogłoszeniu upadłości kwotami

pochodzącymi ze zwrotu udzielonych pożyczek na cele mieszkaniowe, wpłatami odsetek bankowych od środków tego funduszu oraz opłatami pobieranymi od korzystających z usług

i świadczeń socjalnych finansowanych z tego funduszu organizowanych przez upadłego, nie wchodzi w skład masy upadłości. Składniki tego mienia oznaczy sędzia-komisarz.

Należy nadmienić także, iż jeżeli ogłoszono upadłość likwidacyjną, upadły traci zarząd swym majątkiem, który przejmuje syndyk. Jeśli zaś ogłoszono upadłość z możliwością zawarcia układu sąd ustanawia zarządcę, któremu powierza zarząd, sąd może także pozostawić zarząd upadłemu, jeżeli z okoliczności sprawy wynika, że upadły daje rękojmię należytego jego sprawowania, a jego niewypłacalność powstała wskutek wyjątkowychi niezależnych od niego okoliczności. Zarząd własny upadły sprawuje pod nadzorem nadzorcy sądowego. Zob. też: Zakres uprawnień upadłego w stosunku do masy upadłości

Skutki ogłoszenia upadłości względem zobowiązań (zawartych umów, np. najmu, leasingu) upadłego regulowane są zależne od rodzaju upadłości oraz rodzaju zobowiązania. Przeważnie wygasają bądź zostają utrzymane w mocy, a organ egzekucyjny może je w określonych wypadkach wypowiedzieć.

Upadłość a wspólność majątkowa małżeńska

W razie ogłoszenia upadłości jednego z małżonków wspólność ustawowa między małżonkami ustaje z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości, a majątek wspólny wchodzi do masy upadłości. Podział majątku wspólnego po ogłoszeniu upadłości jednego z małżonków jest wyłączony. Małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi. Domniemywa się, że majątek wspólny powstały w okresie

prowadzenia przedsiębiorstwa przez upadłego został nabyty ze środków pochodzących z dochodów tego przedsiębiorstwa.

Zob.: Wpływ ogłoszenia upadłości na małżeńskie stosunki majątkowe upadłego

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. 2003 r., Nr 60, poz. 535, ze zm.)