Uchwała w sprawie aktualizacji Wieloletniego planu finansowego państwa na lata 2012-2015 przedłożona przez ministra finansów.

Uchwały 2012-05-09

Dobre wyniki gospodarcze oraz skuteczne działania konsolidacyjne rządu w 2011 r. doprowadziły do radykalnej zmiany w sytuacji finansów publicznych.

Przyrastający do 2010 r. deficyt sektora finansów publicznych, w 2011 r. zmniejszył się rekordowo - o 2,7 pkt. proc. do 5,1 proc. PKB. Spadek deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2011 r. był przede wszystkim wynikiem spadku wydatków w relacji do PKB. Wzrost dochodów związany był ze zmianami systemowymi i efektami koniunktury. Zmiany po stronie wydatkowej dotyczyły wydatków socjalnych i spożycia publicznego. Wyraźny spadek deficytu sektora oznaczał również spadek deficytu strukturalnego. W efekcie kontynuacja spadkowego trendu deficytu umożliwi Polsce w 2012 r., zgodnie z zaleceniami Rady UE, zredukowanie nadmiernego deficytu w sposób wiarygodny i trwały. Przewiduje się, że 2012 r. deficyt sektora finansów publicznych wyniesie 2,9 proc. PKB.  Począwszy od 2012 r. również relacja długu do PKB będzie się zmniejszać, tak aby w 2013 r. zejść poniżej progu 50 proc., a w 2015 r. osiągnąć nieco ponad 47 proc.

Cele polityki społeczno-gospodarczej państwa
Główne priorytety polityki społeczno-gospodarczej związane są z konsolidacją fiskalną, wzrostem aktywności zawodowej, poprawą warunków prowadzenia działalności gospodarczej i zwiększeniem poziomu innowacyjności gospodarki oraz prywatyzacją, a także  poprawą zarządzania aktywami Skarbu Państwa.

Cele polityki fiskalnej państwa
Celem rządu jest zlikwidowanie nadmiernego deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2012 r., a następnie kontynuowanie konsolidacji fiskalnej i osiągnięcie średniookresowego celu budżetowego w 2015 r. Termin likwidacji nadmiernego deficytu, jak również skala już wdrożonych i planowanych działań, stawiają Polskę wśród liderów konsolidacji fiskalnej.

Kluczową zmianą w stosunku do obecnych ram fiskalnych będzie położenie większego nacisku na zapewnienie trwałej równowagi sektora instytucji rządowych i samorządowych przez wprowadzenie stabilizującej reguły wydatkowej obejmującej cały sektor finansów publicznych. Dopełnieniem tej reguły będzie wprowadzenie prawnie wiążącego limitu dla deficytu podsektora samorządowego.

Zgodnie z prognozami, relacja państwowego długu publicznego do PKB nie przekroczy w latach 2012-2013 progu ostrożnościowego 55 proc.

Należy zatem przyjąć, że stawki VAT w 2014 r. ulegną obniżeniu z 23 na 22 proc. oraz z 8 na 7 proc. W latach 2012–2015 nastąpią stopniowe, coroczne podwyżki stawek podatku akcyzowego na papierosy (wynika to z konieczności osiągnięcia minimalnego poziomu opodatkowania wymaganego w UE).

Z kolei projektowane na 2013 r. zmiany w podatku PIT polegają na wprowadzeniu rocznego limitu w zakresie stosowania 50 proc. kosztów uzyskania przychodów dla podatników osiągających przychody z praw autorskich (wprowadzenie limitu zwiększy dochody sektora finansów publicznych już w 2013 roku). Kolejne zmiany w PIT będą miały skutek finansowy wraz z rozliczeniem zobowiązań podatkowych w  2014 r. Chodzi o przewidywane zmiany zasad przyznawania ulgi na dzieci i likwidację ulgi na internet. W perspektywie zakłada się także objęcie podatkiem dochodowym dochodów uzyskiwanych z działalności rolniczej.

Również inne zmiany, w tym reforma systemu emerytalnego będą sprzyjać poprawie sytuacji finansów publicznych.

Sytuacja makroekonomiczna
Ministerstwo Finansów prognozuje, że realny wzrost PKB w 2012 r. wyniesie 2,5 proc., w 2013 - 2,9 proc., w 2014 - 3,2 proc, a w 2015 - 3,8 proc. Przewiduje się, że średnioroczna inflacja w roku bieżącym wyniesie 4,0 proc. Na skutek szybko zmieniającej się sytuacji w Europie możliwe jest, że inflacja w drugiej połowie roku znacząco spadnie, co będzie miało wpływ na inflację w całym roku. Oczekuje się, że w kolejnych latach, przy założeniu stabilizacji cen na rynkach surowcowych, presja inflacyjna będzie się zmniejszać. W 2013 r. inflacja będzie na poziomie 102,7 proc. w 2014 r. - 102,3 proc. i w 2015 r. - 102,5 proc.  Jeśli chodzi o stopę bezrobocia rejestrowanego przewiduje się, że w 2012 r. osiągnie ono 12,6 proc.; w 2013 r. -12,4 proc., w 2014 r. - 11,9 proc, a w 2015 r. - 11,4 proc.

Budżet państwa w latach 2012-2015
Dochody budżetu państwa:

• w 2012 r. dochody ogółem wyniosą 293,8 mld zł:
- dochody podatkowe - 264,8 mld zł: podatki pośrednie: 196,1 mld zł (VAT, akcyza, podatek od gier), podatki bezpośrednie:  66,9 mld zł (CIT i PIT), inne dochody podatkowe – 1,8 mld zł;
- dochody niepodatkowe - 25,3 mld zł,
- cło - 1,8 mld zł,
- dochody z Unii Europejskiej  i inne bezzwrotne - 1,8 mld zł.

• w 2013 r. dochody ogółem wyniosą 305,4 mld zł:
- dochody podatkowe - 277,0 mld zł: podatki pośrednie - 199,3 mld zł, podatki bezpośrednie - 75,5 mld zł, inne dochody podatkowe - 2,2 mld zł),
- dochody niepodatkowe - 24,6 mld zł,
- cło - 2,1 mld zł,
- dochody z UE i inne bezzwrotne - 1,8 mld zł.

• w 2014 r. dochody ogółem wyniosą 312,7 mld zł:
- dochody podatkowe - 284,5 mld zł (podatki pośrednie - 199,2 mld zł, podatki bezpośrednie - 83,2 mld zł, inne dochody podatkowe - 2,1 mld zł),
- dochody niepodatkowe - 24,5 mld zł,
- cło - 2,2 mld zł,
- dochody z UE i inne bezzwrotne - 1,5 mld zł.

• w 2015 r. dochody ogółem wyniosą 330,3 mld zł:
- dochody podatkowe - 302,3 mld zł (podatki pośrednie -208,9 mld zł, podatki bezpośrednie - 91,3 mld zł, inne dochody podatkowe - 2,1 mld zł),
- dochody niepodatkowe - 24,3 mld zł,
- cło - 2,4 mld zł,
- dochody z UE i inne bezzwrotne - 1,3 mld zł.

Wydatki budżetu państwa:
• w 2012 r. wyniosą 328,8 mld zł (20,4 proc. PKB),
• w 2013 r. -337,4 mld zł (19,9 proc. PKB),
• w 2014 r. - 340,7 mld zł (19,1 proc. PKB),
• w 2015 r. - 352,3 mld zł (18,5 proc. PKB).

Deficyt budżetu państwa:
• w 2012 r. - 35,0 mld zł (potrzeby pożyczkowe netto budżetu państwa: 46,2 mld zł),
• w 2013 r. -32,0 mld zł (39,1 mld zł),
• w 2014 r. - 28,0 mld zł (41,8 mld zł),
• w 2015 r. - 22,0 mld zł (45,3 mld zł).

Na lata 2012-2015 zaplanowano łącznie wydatki budżetu środków europejskich w wysokości 264,5 mld zł, a dochody na 265,5 mld zł.

Określono także następujący deficyt sektora finansów publicznych:
• w 2012 r. - 46,5 mld zł;
• w 2013 r. - 25,2 mld zł;
• w 2014 r. - 22,0 mld zł;
• w 2015 r. - 22,5 mld zł.

Skradzione listy od Boga

Joanna Podgórska

17 stycznia 2010

• 1
• 2
• 3

Z prof. Zbigniewem Mikołejko rozmowa o wierze i religii

Skradzione listy od Boga

Nie jestem w stanie kategorycznie wypowiedzieć się w sprawie nieobecności Boga. Do końca nigdy nie możemy być pewni, że coś „tam” jest, czy czegoś „tam” nie ma.

PowiększProf. Zbigniew Mikołejko

Czytaj także

• Czy wiara jest jeszcze potrzebna?

  Gdy spieramy się o krzyże w miejscach publicznych, warto popatrzeć na szersze tło, na historię...

• DEBATA: Symbol wolności czy symbol opresji?

  W katolickiej Słowacji i świeckich Czechach, krzyże nie wiszą na ścianach szkolnych klas. Nie wiszą...

• Recenzja książki: Kenneth L. Woodward, "Fabryka świętych. Kulisy i tajemnice procesów kanonizacyjnych"

  Tajemnice procesów kanonizacyjnych

Joanna Podgórska: – Deklaruje pan: jestem wierzącym wśród niewierzących i niewierzącym wśród wierzących. A kim pan jest, gdy jest pan sam?

Prof. Zbigniew Mikołejko: – Wtedy jestem najbardziej zabłąkany między młotami wiary i niewiary. Najchętniej uległbym pokusie wiary, bo nocą, w stanie samotności, lęki dopadają nas najmocniej. Ale z drugiej strony mam świadomość, że to są właśnie lęki i że potrzeba Boga jako punktu oparcia w moim własnym wszechświecie płynie ze strachu. A zatem wszystko mnie wtedy popycha do niewiary. Świadomość bowiem, że wybór wiary motywowany jest psychologicznie, oddala od niej. Nie ma tu wprawdzie przestrzeni publicznej, w której wiara i niewiara prowadzą najczęściej do ideologizacji, ale pojawia się inna dwusieczność, inne straszne młyny: psychiczne, związane z lękiem.

Czy my nie jesteśmy tu gdzieś blisko marksowskiego opium dla ludu?

U Marksa to nie było dokładnie tak. Marks mówi, że religia jest sercem nieczułego świata, opium ludu zamkniętego w skorupie nocy, walczącego z poczuciem własnej kruchości, samotności. One wydają nas na doznanie przemijalności – w sposób znacznie bardziej radykalny niż wtedy, kiedy jesteśmy wśród ludzi. Wśród ludzi łatwiej przecież dokonać wyboru, powiedzieć: jestem wierzący, jestem niewierzący. Samotność zaś wymaga opiumizacji. A to zarazem pozwala na zrozumienie kondycji religii, wielu jej źródeł, choć nie wszystkich. Nie zgadzam się z koncepcjami, które pojawiają się często w środowiskach ateistycznych, że gdyby nie śmierć, nie byłoby religii. Bo to tylko jedna – zbawcza – funkcja religii. Są wszak również religie protestu, które pozwalają z jakimś złem moralnym czy społecznym się zmagać.

Archaiczne religie pogańskie były też pierwszymi próbami zrozumienia i uporządkowania świata.

Tak, one nie potrzebują perspektywy zbawienia. Porządkują świat, ale człowiek w tym porządku nie jest istotą wyróżnioną. Te religie pozwalają więc krzepko istnieć w głębi świata naturalnego. I mówią: oto jesteś częścią ładu przyrody, losów kosmosu. A te losy toczą się w porządku cyklicznym. Zmieniają się pory roku, wędrują gwiazdy, kosmos się obraca, życie, które umarło, odradza się wraz z wiosną. Ty zaś, wpisany w ten święty cykl, też powrócisz; śmierć jest więc tylko pewną fazą, przejściem dramatycznym, choć nie wyzutym z nadziei.

Ale kiedy przyjmiemy porządek religii monoteistycznych, musimy doświadczyć świadomości, że czas biegnie liniowo, nieodwracalnie – i że jesteśmy w tym czasie jednorazowi. Bieg świata toczy się tu bowiem od stworzenia do sądu i apokalipsy, a bieg życia człowieka – od narodzin do śmierci. I wiem, że nigdy nie wrócę więcej. To charakterystyczne, że w kulturze polskiej tańce śmierci pojawiają się bardzo późno, bo dopiero w baroku, podczas gdy na Zachodzie są masowo obecne już w średniowieczu. Bo tak naprawdę Polska jest bardzo długo wewnętrznie krajem pogańskim – żyjącym tym naturalnym cyklem obrotowym. Polska kultura odkrywa jednorazowość istnienia dopiero w dobie traum historycznych XVII i XVIII w. Dzieje się wtedy coś niedobrego, coś, co trwa w nas do tej pory: odpowiedzialność za naszą śmierć przenosimy na innego, na obcego.

Czy to dlatego polski katolicyzm jest tak zamknięty na metafizykę, za to silnie powiązany z nacjonalizmem?

Tak. Najgorszym polskim doświadczeniem historycznym wcale nie jest II wojna światowa, ale potop szwedzki; największa klęska ludnościowa, największe zniszczenie kultury. Na starym fresku w Czerwińsku odkryto na przykład scenę koronowania Jezusa cierniami. Kto koronuje? Ano szwedzki żołdak. Za sprawą strasznej historii XVII w. coś się stało. Metafizyczny i osobowy lęk, który gdzie indziej organizuje kulturę, został tu ujęty w kategorię lęku zbiorowego przed obcym. Widać to pięknie w martyrologium sandomierskim: tam śmierć indywidualna ma swoje wyjaśnienie w tym co zbiorowe. Tam naszych, tutejszych, prześladują obcy: Żydzi, którzy pastwią się nad chrześcijańskim niemowlęciem, Szwedzi, którzy niszczą miasto, Tatarzy, którzy mordują dominikanów.

Mamy zatem w głównym zrębie obrazów indywidualny lęk przed męczeńską śmiercią, ale z przesłaniem dodanym w malarskim dopełnieniu: to nie jest tylko twoja śmierć, to jest śmierć nasza, z ręki obcego. Stąd ksenofobia, antysemityzm bez Żydów we wnętrzu naszego katolicyzmu narodowego. A gdybyśmy wyjęli z niego figurę obcego, to bylibyśmy skazani na lęk metafizyczny, w którym ja muszę spojrzeć w oczy swojej śmierci; ja – niepowtarzalny, wyjątkowy, a nie członek wspólnoty. Myśmy się nigdy nie przeglądali w lustrze śmierci własnej, nasza śmierć jest zawsze zbiorowa i domaga się uczestnictwa wspólnoty. Tę dramatyczną potrzebę widać do dziś w Dniu Zmarłych, które obchodzi się tłumnie – cały naród wędruje na cmentarze.

Pochodzi pan z małego miasta na Warmii. Pana punktem wyjścia był zapewne katolicyzm?

Tak. Zostałem wychowany przez głęboko wierzących dziadków. Pochodzili wprawdzie z centralnej Polski, ale ostatecznie znaleźli się na Kresach, w wielonarodowej, wieloreligijnej kulturze. Ona była wymowna i uczyła otwartości. Więc ten ich głęboki katolicyzm nie był ideologiczny i nie znał poczucia wyróżnienia. Miałem z ich strony przyzwolenie.

Na odejście od wiary?

Cierpieli, ale nie protestowali. I niczego we mnie nie tłumili.

Jak to się stało?

Źródła są egzystencjalne, tak jak to zwykle bywa u bardzo młodych ludzi. Ja byłem dzieckiem, miałem 10, może 11 lat, i odkryłem swoją jednorazowość. A potem spytałem: dlaczego Bóg, skoro ja jestem takim dobrym chłopcem, przyzwala na okrucieństwo, dlaczego poprzez śmierć zabiera osoby mi bliskie. Za tym przyszło odkrycie własnej śmiertelności. Gdy to odkryłem, była noc – wybiegłem boso na śnieg w dzikim przerażeniu. Żadna wiara, żaden Bóg nie były mnie w stanie z tego lęku wydobyć. Przecież to Bóg zaprojektował śmierć. Jakże można oczekiwać od swojego oprawcy, by był wybawcą?

Na to nałożył się kulturowo-społeczny kontekst religii. Na zgrzebnej, zapyziałej prowincji z epoki komunizmu zmagały się ze sobą dwa systemy ideologiczne. Oba bardzo represyjne, bardzo sztywne. A do tego sztywna obyczajowość i trzeba w tym było dojrzewać. Pod przemożną kontrolą lokalnej społeczności, religii i komunizmu. Młody człowiek się w tym dusi, chce więc rozszarpać pręty klatki.

Zrobił pan jakąś spektakularną apostazję?

W warunkach małego miasteczka wszelka nieobecność w strukturach wiary była wielką apostazją i łączyła się ze stygmatyzacją. Paradoksalnie uwolnił mnie od niej młody ksiądz. Pożyczał mi „Tygodnik Powszechny”, toczyliśmy dyskusje światopoglądowe. Kiedyś moim bardzo katolickim kolegom, zapisanym jednocześnie do ZMS, bo wtedy łatwiej rzekomo było dostać się na studia, powiedział: Ja z wami nie mam o czym rozmawiać, mogę was nauczyć zdrowasiek, ale gadać wolę z Mikołejką. Dostrzegł więc w gówniarzu pewną autentyczność, jakąś dążność do głębszej refleksji.

W Polsce to już chyba tak jest, że odchodzący od wiary więcej o niej myślą i wiedzą niż wierzący. Niewiara jest bardziej refleksyjna niż wiara, bo w naszych warunkach wymaga pewnego wysiłku.

Mając 14 lat byłem po lekturze Ewangelii, Dziejów Apostolskich i paru innych ksiąg Biblii, a moi koledzy – nie. Wówczas czytano więcej niż dziś, ale nie czytano tekstów religijnych. W tym zdawano się na duchownych. To pokazuje klerykalną strukturę polskiego myślenia: ja mogę przeczytać powieść, ale Nowy Testament to księżowska sprawa. A mnie lektura Nowego Testamentu pozwoliła znaleźć sojusznika w biedzie, Jezusa z Nazaretu.

Bez wiary?

Tak. Jezus to dla mnie najwyższy znak człowieczeństwa otwartego na cierpienie, oddania życia za drugiego. To ktoś najlepszy z nas wszystkich. Przecież on pojawia się w pogańskim świecie antycznym, który jest absolutnie nieczuły na ciało cierpiące. I za sprawą męki na krzyżu wielkie grupy ludzi otwierają się na tę dojmującą rzeczywistość. Oczywiście, świat bezczelny w swoim okrucieństwie trwa nadal, ale pojawiają się środowiska, które najpierw w imię wiary w Chrystusa, a potem i bez niej, zaczynają troszczyć się o cierpiącego człowieka. Nie doceniamy tej rewolucji Jezusowej.

Jako nastolatka zafascynował mnie też Jezus kontestator. Hipisi, dzieci Jezusa z kalifornijskich plaż, to było odległe, ale przecież zrozumiałe dla mojego pokolenia. Fascynujący był nadto radykalizm Jezusa, który idzie wbrew patriarchalnej kulturze, otwiera się na kobiety, obcych, wykluczonych. I to jego słynne stwierdzenie: że szabat jest stworzony dla człowieka, a nie człowiek dla szabatu. A żyliśmy przecież w kulturze, która nie wyciągnęła żadnych wniosków z jego postawy i cały czas uważała, że to człowiek jest dla szabatu.

Przechodził pan fazę radykalnego antyklerykalizmu?

Oczywiście. Mój antyklerykalizm brał się z wszechobecności Kościoła w myśleniu. Niby był komunizm, ale po cichu rządził Kościół. I to tradycjonalistyczny – najpierw jeszcze przedsoborowy, a potem taki, który kompletnie nie przemyślał soboru watykańskiego II. Długo na przykład musieliśmy coś klepać po łacinie. Łacina była wówczas rodzajem czarownictwa dla półanalfabetów znad Zbrucza czy spod Wołkowyska. Ale nawet pojawianie się języka polskiego nie zdemokratyzowało, nie otworzyło polskiego Kościoła. Nie mogło zresztą otworzyć, bo był pod presją komunizmu.

Prymas Wyszyński, którego absolutnie doceniam, musiał dokonać wyboru: opozycja intelektualna była słaba, krucha i wystarczyło zamknąć parę redakcji, żeby ją rozgonić. Masowości komunizmu przeciwstawił więc masowy katolicyzm. Wtedy ta decyzja była słuszna, teraz już nie, choć Kościół brnie w to nadal. Wobec tej masowości, wobec faryzejskiego rytualizmu, tradycyjnych, sztywnych norm, dewocji wiernych trzeba się było buntować. Często przy tym nie zdajemy sobie w Polsce sprawy, że źródłem antyklerykalizmu nie jest wcale klerykalizm duchownych, ale klerykalizm współobywateli. To nagminne zdanie się na księży, to potworne podlizywanie się im polityków. Rozumiem nawet logikę Kościoła, jego ekspansywność, bo siłą rzeczy chce on zdobywać przestrzeń powszechną. Nie rozumiem natomiast polityków, którzy w Polsce nie są ludźmi państwa. To mnie strasznie razi.

PowiększProf. Zbigniew Mikołejko

Czytaj także

• Czy wiara jest jeszcze potrzebna?

  Gdy spieramy się o krzyże w miejscach publicznych, warto popatrzeć na szersze tło, na historię...

• DEBATA: Symbol wolności czy symbol opresji?

  W katolickiej Słowacji i świeckich Czechach, krzyże nie wiszą na ścianach szkolnych klas. Nie wiszą...

• Recenzja książki: Kenneth L. Woodward, "Fabryka świętych. Kulisy i tajemnice procesów kanonizacyjnych"

  Tajemnice procesów kanonizacyjnych

Pana książki pełne są niezwykle subtelnych analiz biblijnych. Skąd w człowieku w gruncie rzeczy niewierzącym bierze się religijna wrażliwość?

Z konieczności. Chcę zrozumieć nie tylko to, ku czemu zmierzam, ale również to, od czego odchodzę. Poza tym Biblia to jeden z najważniejszych przekazów wiedzy o człowieku i kulturze – wiedzy często ukrytej przed nami. Różne księgi Pisma powstają w różnych momentach historii. To się w nas nawarstwia i ciągle w nas przemawia. W naszej historii nie ma zresztą nic, co trwałoby równie długo. My z tego wszyscy korzystamy, nawet gdy o tym nie wiemy, nie myślimy. Z Pismem Świętym jest bowiem trochę tak jak ze skradzionym listem z opowieści Edgara Alana Poego: nie widzimy go, ponieważ leży na wierzchu. Ten rodzaj obecności – nieobecności jest fascynujący. Tam, w Biblii, są bowiem rzeczy, które przeniknęły gruntownie do zbiorowej podświadomości i w niej pokutują. Trzeba je więc stamtąd wywlec, obnażyć. Choćby ten potworny stosunek do kobiet. Wstrząsająca jest na przykład historia żony lewity, wydanej na zbiorowy gwałt, by ocalić skórę męża, zamęczonej na śmierć, pociętej potem przez swego „pana i władcę” na 12 kawałków. Staje się więc ona obszarem męskich igraszek – seksualnych, ale także związanych z przemocą i wojną. To niewielki passus, kilka perykop – ona nie ma tutaj nawet imienia. I znika pamięć o niej, a stało się coś wstrząsającego, odrażającego. Tak jak w przypadku córek Lota, które miał spotkać podobny los, czy córki Jeftego, znowu bezimiennej, złożonej przez ojca w ofierze.

Te, niemal mechaniczne, zapisy okrucieństwa zamazanego przez perspektywę zbawienia poruszają mnie najmocniej. W imię tej obietnicy nie chcemy więc pamiętać o tym, co jest straszne, nieludzkie. Spychamy to w niepamięć, a przecież to jest napisane. I o nic innego mi nie chodzi, tylko żebyśmy czytali to, co jest napisane. Te „skradzione listy” od Boga i jego patriarchalnych wyznawców. Żebyśmy czytali w nich o Bogu, bo człowiek w końcu musi się z nim mocować. Trochę tu idę śladem tradycji żydowskiej, która nie jest pokorna w obliczu Boga. Starotestamentowi Żydzi wykłócają się przecież z Bogiem, a Jakub bije się z nim przez całą noc nad potokiem Jabbok.

Studiowanie Pisma to dla pana zmaganie się z nieistniejącym Bogiem?

Istniejącym. Bo nawet gdyby jego obecność ograniczała się tylko do Pisma, to istnieje on przecież przez to, że dyskurs tam obecny rządzi naszym życiem. Nie wiem oczywiście, czy biję się z Bogiem, czy też jedynie z tym dyskursem. Ale niezależnie od tego, czy Bóg istnieje, ten dyskurs jest wszechobecny, wszechwładny. Nawet w społeczeństwach rzekomo świeckich, bo to nie jest tak, że zrzucamy z siebie sukienkę tradycji i nakładamy nowe ciuchy. Ta sukienka tradycji jest jak…

Koszula Dejaniry?

Tak. Jest w nas wpisana cieleśnie. W nasze gesty, wybory, myślenie; nawet u radykalnych ateistów. Gdy się przyjrzeć choćby Marksowi, jest on w gruncie rzeczy wierzącym Żydem, który skasował hipotezę zwaną Bogiem, ale nadal pozostaje w wierze. W swoim myśleniu jest mesjanistą, tyle że Mesjasz jest u niego zbiorowy.

To nieodparte brzemię. A skoro nieodparte, to jako nieustający, choć stary już buntownik muszę się z tym borykać. Niekoniecznie chcę je nieść. Nie chcę nieść choćby tego dziedzictwa kultury męskiej, patriarchalnej, stale zresztą obecnej nawet w głębokiej nowoczesności.

We wstępie do ostatniej książki pisze pan, że trochę oddala się od Biblii.

Może już za długo z nią przebywałem i muszę odpocząć od jej dramatyzmu. Najzwyczajniej w świecie się starzeję, czuję w kościach powiew śmierci. Potrzebuję czegoś spokojniejszego, co daje poczucie bezpiecznego żeglowania, które odnajduję w literaturze klasycznej, przede wszystkim XIX-wiecznej powieści. Chociaż całkiem odłożyć Biblii nie potrafię. Szukam w niej innych miejsc. Ostatecznie na plan pierwszy wydobył mi się Kohelet – jako najważniejsza księga Biblii. Kohelet to mój kumpel, bo on nie tworzy złudzeń: wszystko to marność nad marnościami, powiada, wszyscy jednako jesteśmy gnani do Szeolu, tej studni bez dna. I nie będzie żadnej odpłaty po śmierci, nawet żadnej świadomości Boga: umrzemy tak, jak umierają zwierzęta.

Ale jest coś ważnego – rzeczy, które mamy do zrobienia na ziemi, sad na wzgórzu, książka, którą można napisać, ludzie, z którymi się rozmawia. Ważne jest tutaj – mówi Kohelet – byś zagospodarował dobrze ów czas, który został ci dany, bo tam, w studni, nie będzie już nic. Ja nie jestem pewny, czy on tak naprawdę nie był ateuszem.

Swoją postawę określa pan jako agnostycyzm mistyczny. Jak to rozczytać?

Nie jestem w stanie kategorycznie wypowiedzieć się w sprawie nieobecności Boga. Do końca nigdy nie możemy być pewni, że coś „tam” jest, czy czegoś „tam” nie ma. Mistyczny zaś pierwotnie znaczy „tajemniczy”. A ja mam nieustanną pokusę, by wpychać paluch w ranę tajemnicy.

Jest w tym też późniejszy sens słowa mistyczny, który mówi o pozarozumowym roztopieniu się w porządku, który nas przerasta. Mam wrażenie, że on istnieje, ale nie wiem, czym jest. Może to nicość? Mistyczne otwarcie się na przerażającą nicość, która być może wynajduje życie. Mam wrażenie bowiem, że to nie śmierć jest wynalazkiem życia, ale życie wynalazkiem śmierci. Że to śmierć żywi się egzystencją. Nicość jest czymś pierwotnym i ostatecznym, kresem naszego świata, wszechogarniającą obecnością, horyzontem istnienia, w którym chcę się mistycznie roztopić. „Chcę” to może niewłaściwe słowo, bo tam rozum przestaje pracować, zostaje tylko ekstatyczne wpatrywanie się w studnię bez dna.

Nie jest to bliskie archaicznym religiom? Człowiek wtopiony w kosmos.

Nie, bo religie pogańskie mają w swym przesłaniu raczej coś niż nic. A ja mam raczej nic niż coś. Dla nich porządek natury jest pewnością. Natomiast dla mnie fundamentalny nie jest świat, ale jego unicestwiający wciąż horyzont. Wyszliśmy oto z czarnej dziury i w niej przepadniemy. Ja, pani, wszyscy, cały Wszechświat. Mój mistycyzm jest rodzajem przerażenia, grozy. Strasznie więc nie lubię rozważań o podróżach w kosmos, latach świetlnych, odległych superświatach, których nie umiem nazwać. Nie lubię języka fizyki, astronomii, bo one chcą z pełną jasnością spoglądać w ciemność. A ja się strasznie tego boję. Nie chcę używać rozumu wobec ciemności, bo ona jest bezrozumna.

Czym dla agnostycznego mistyka jest Boże Narodzenie? Pięknym mitem o zwycięstwie światła nad ciemnością?

Tak, to mit o walce ze złem i demonią. Lubię je więc ze względu na pokrzepiającą iluzję. W tym święcie mieszka zarazem świadomość, że otacza nas ciemność, demony są wtedy najsilniejsze, świat zmarłych – arcypotężny. Zimowe przesilenie rozpoczyna tym samym cykl dwunastu strasznych dni, kończący się 6 stycznia, w Święto Trzech Króli, gdy najmocniej pracują tryby zmagań światła z ciemnością. No i światło w końcu zwycięża, rozpoczynając nowy, astronomiczny cykl.

To piękna i użyteczna recepta, sięgająca jeszcze w dzieciństwo ludzkości. Boże Narodzenie, jak każde święto, jest przy tym zawieszeniem porządku, wyrwą w czasie, jego otwarciem się na wielki przestwór, w którym żywi i zmarli mieszają się ze sobą. Nie ma tu kosmosu, jest chaos pierwotny i przedustawny. Świat nie jest jeszcze gotowy, rzeczy dopiero się stają. Mamy więc coś ocalającego, odnawiamy siły poprzez zwycięstwo światła. Tu aż kipi od symboli, zresztą także mrocznych i niepokojących. Choćby ów pusty talerz, który stawiamy na stole, przeznaczony jest dla zmarłych. A potrawy, takie jak mak, susz, grzyby, nawiązują do przestrzeni zaświatowej. Zwierzęta natomiast mówią, bo w przywoływanym przy świętach pierwotnym czasie nie odróżniają się jeszcze językiem od ludzi i bogów.

Ale tej symboliki nikt już dzisiaj nie rozumie.

To jest jak z naiwną etymologią słów czy naiwnym wyjaśnianiem alegorii. Za sprawą kultury nowoczesnej zatraciliśmy bowiem zdolność czytania języka mitu, symbolu, rytuału. To wielki cios dla europejskiej tradycji.

Paul Ricoeur mówił o trzech epokach w dziejach ludzkości. Pierwsza to dziecinna naiwność, gdy żyliśmy w przestrzeni religii naturalnej, a mit, rytuał i symbol były sposobami bycia w świecie i jego pojmowania. Potem przyszła nowoczesna nauka, gdzieś w XVII stuleciu, która wszystko odczarowała, uznając, że to odczarowanie jest wspaniałą przygodą. I było, dopóki nie zmieniło się w działania znudzonych specjalistów od czarnych dziur i kwarków, których nie rozumiemy i którzy wzajem siebie nie rozumieją. Rodzi się więc w nas tęsknota za językiem mitów, rytuałów i symbolu, ale już go nie mamy – utraciliśmy go na rzecz języka nauki. Nic już z tego nie pamiętamy. Przypisujemy choćby tradycję choinki Lutrowi, który nienawidził jej jak jasna cholera, bo – całkiem słusznie – miał ją za zupełny poganizm. Z pogańskich wierzeń bierze się przecież to wiecznie zielone drzewo – jako odpowiedź na śmierć. Co więcej: nawet krzyż przestał już być dla wielu symbolem. Stał się tylko znakiem, przekształcił w ideologiczne narzędzie do wynajęcia.

Wskrzeszanie języka mitu to misja religioznawcy?

Chciałbym, żeby tak się stało, żeby dokonało się podobne wskrzeszenie: bo wszyscy mamy w sobie tę tęsknotę – za dzieciństwem, także tym pradawnym dzieciństwem ludzkości.

Więcej pod adresem http://www.polityka.pl/kraj/analizy/1501963,2,z-prof-zbigniewem-mikolejko-o-wierze-i-religii.read#ixzz25bTXSzcx

Roman Giertych: Pozwy o ochronę dóbr osobistych to moje hobby

Rozmawiał Sebastian Kucharski

2012-09-05, ostatnia aktualizacja 2012-09-05 12:29

Roman Giertych

 Fot. Albert Zawada / Agencja Gazeta

W 90 procentach takich spraw odradzam postępowania sądowe. Tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z ewidentnym kłamstwem naruszającym dobra osobiste - mówi w rozmowie z "Gazetą Wyborczą" Roman Giertych, adwokat Michała Tuska i były wicepremier w rządzie PiS.

ZOBACZ TAKŻE

• Co i kiedy Tusk wiedział o Amber Gold? 
• Giertych przytula się do PO 
• Giertych pozywa w imieniu Michała Tuska 
• Michał Tusk o zarzutach szefa Amber Gold: Nie sprzedawałem tajemnic lotniska w Gdańsku 

Sebastian Kucharski: Jak to się stało, że reprezentuje pan Michała Tuska?

Roman Giertych: - Bo jestem adwokatem, który reprezentuje ludzi.

To zacznijmy od początku. Dlaczego w imieniu syna premiera pozwał pan "Fakt", a w przypadku "Wprost" i "Super Expressu" złożył jedynie wnioski ugodowe?

- Na razie skupiliśmy się na tym, co jest ewidentne. "Fakt" naruszył - w moim przekonaniu - dobro Michała Tuska w najbardziej jaskrawy sposób. Tu ugoda nie wchodzi w grę.

Czyli?

- Powiem, jaką ja mam filozofię prowadzenia spraw o ochronę dóbr osobistych. W 90 procentach takich spraw odradzam postępowania sądowe. Przyjmuje jakieś 10 procent spraw dotyczących tego, co ludzi boli. Wtedy, gdy mamy do czynienia z ewidentnym kłamstwem naruszającym dobra osobiste. Tylko takich spraw podejmuje się w mojej kancelarii.

A w tej sytuacji to konkretnie co?

- Chciałbym, aby "Fakt" dowiedział się tego z pozwu, a nie mediów. Ale bez względu na to, jakie kto ma opinie na temat afery Amber Gold, czy uważa, że powinna powstać komisja śledcza czy nie, czy dobrze robił Michała Tusk pracując dla OLT czy źle, nie można używać sformułowań, które są po prostu zwykłą nagonką mającą na celu zwiększyć sprzedaż danego dziennika.

A pana zdaniem powinna powstać komisja śledcza w tej sprawie?

- Nie ma najmniejszych podstaw, żeby amatorzy z PiS-u zastępowali pracę prokuratury. Mówiłem to już dwa tygodnie temu.

Miał pan osobiste procesy z redakcją "Faktu". Zaczęło się w 2007 roku, gdy redakcja podała, że jako ówczesny wicepremier wozi pan rodziców na zakupy rządową limuzyną z ochroną BOR. Informacja okazała się nieprawdziwa, co potwierdził sąd. Pana walka z wydawcą "Faktu" trwała w tej sprawie 5 lat, wysyłała pan nawet komornika do jego siedziby.

- W tej sprawie pozwałem redakcję w swoim imieniu, imieniu ojca oraz mamy. W każdej z tych spraw wygraliśmy. W przypadku mamy zasądzono przeprosiny na pierwszej stronie "Faktu". Niestety, moja mama ich nie doczekała. Zmarła zanim się ukazały. Po wyroku, ale przed jego uprawomocnieniem. Szczerze przyznam, że mam o to żal do tego wydawnictwa. Nie wykonało ono oczywistego wyroku w sytuacji, w której zdawali sobie sprawę w jakim stanie zdrowia jest moja mama. To było ujawnione w postępowaniu sądowym.

Poza pana sprawą rodzinną i teraz pozwem syna premiera reprezentował pan jeszcze jakieś osoby w procesach z tą redakcją?

- Publicznie mogę jedynie powiedzieć, że reprezentuje jeszcze ministra Radosława Sikorskiego w sprawie dotyczącej antysemickich wpisów na forach internetowych. Ta sprawa się jeszcze nie skończyła.

"Fakt" to dla pana ulubiony przeciwnik na sali sądowej?

- W sprawie, w której wygrałem z nimi osobiście, musieli mnie przeprosić w gazetach, w TVN i Interia.pl. To chyba były najbardziej kosztowne przeprosiny w historii sporów o dobra osobiste w Polsce. Koszt tych przeprosin zbliżał się do pół miliona złotych. Wydaje mi się, że dotychczas nie było większej kwoty. Byłem też jedyną osobą, która trzy razy wysłała komornika do tego wydawnictwa.

Ile razy pozywał pan już tę gazetę?

- W sumie, ze wszystkim postępowaniami egzekucyjnymi, to może być jakieś kilkanaście spraw.

Chce być pan postrzeganym, jako skuteczny adwokat w walce o dobra osobiste naruszone właśnie przez "Fakt"?

- Nie tylko ich pozywałem. Miałem też wygrany proces z TVN. Wygrałem z "Super Expressem" po publikacji dotyczącej mojej żony. To nie jest tak, że pozywam tylko wydawcę "Faktu". Ale to wydawnictwo zaliczyło tę wielką wtopę z "jedynką" dotyczącą moich rodziców.

Wróćmy do pozwu Michała Tuska. Kontaktował się w tej sprawie z panem ktoś z rządu? Na przykład minister Sikorski, o którym wcześniej pan wspominał?

- To nie jest pytanie do mnie. Jestem adwokatem i nie ujawniam takich informacji.

Czy Michał Tusk sam do pana zadzwonił?

- Sposób w jaki pracuje kancelaria jest objęty tajemnicą adwokacką. I w tym zakresie obowiązuje żelazna zasada: żadnych informacji na te temat nie ujawniamy.

Unowocześniony Nissan Navara Oto pełnia życia. Napęd 4x4 łączy zalety SUVa i pickupa. Sprawdź!

Urządzenia Wielofunkcyjne Niskie Koszty oraz Wysoka Wydajność. Idealne dla Firm. Zobacz!

Nowe możliwości inwestowania Zacznij zarabiać duże pieniądze! Sprawdź sam!

BusinessClick

Panie mecenasie, chce się pan specjalizować w pozwach dotyczących ochrony dóbr osobistych?

- Nie. Kancelaria liczy 20 osób. Prowadzimy bardzo liczne sprawy. Spraw o dobra osobiste jest zaledwie kilka procent. Z zainteresowaniem je śledzę, bo sam miałem różne spory. Dla mojej kancelarii to poboczny wątek pracy, ale ważny ze względu na hobby jej szefa.

Czyli rozumiem, że Michała Tuska będzie pan reprezentował osobiście?

Tak.

A może interesując się sprawami dotyczącymi dóbr osobistych zauważył pan, że "Fakt" mógł naruszyć dobra Micha Tuska i sam się z nim skontaktował?

- Nigdy czegoś takiego bym nie zrobił. Nie wiem, czy byłoby to naruszenie etyki zawodowej, ale na pewno było by to dziwaczne. Tak nie funkcjonują poważne kancelarie.

Źródło: Gazeta Wyborcza