Uczczono pamięć ofiar w 70. rocznicę zbrodni wołyńskiej

dodane (12:45)
  A A A

 

(fot. PAP/Rafał Guz)

W Warszawie uczczono w czwartek 70. rocznicę zbrodni wołyńskiej, odsłonięto pomnik ofiar zbrodni UPA, pod którym złożono wieńce, odbył się apel poległych i msza. "Polacy i Ukraińcy muszą razem udźwignąć ogromny ciężar bólu pamięci" - mówił prezydent Bronisław Komorowski. 

W czwartek przypada 70. rocznica kulminacji zbrodni popełnionych przez Ukraińską Powstańczą Armię (UPA) na ludności polskiej na Wołyniu i w Galicji Wschodniej. Zbrodnia oddziałów UPA wspieranych przez miejscową ludność ukraińską z lat 1943-1945 pochłonęła ok. 100 tys. polskich ofiar: mężczyzn, kobiet, starców i dzieci. Uroczystości odbyły się na Skwerze Wołyńskim na stołecznym Żoliborzu. Prezydent i przedstawiciele najwyższych władz państwowych m.in. rządu, Sejmu i Senatu, przedstawiciele środowisk kresowych i krewni ofiar zbrodni UPA wzięli udział w mszy polowej, której przewodniczył biskup polowy wojska polskiego Józef Guzdek.

"Jestem wzruszony mogąc spotkać się tutaj dzisiaj z Państwem na wspólnej modlitwie za dusze ofiar zbrodni wołyńskiej, która była zbrodnią o znamionach ludobójstwa. Jestem wdzięczny, że razem mogliśmy modlić się po chrześcijańsku mówiąc i przypominając światu, ale także samym sobie modląc się słowami I odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom. Jest co odpuszczać. Jest o co prosić dobrego pana Boga, aby darował ludziom zbrodnie. Bo ta zbrodnia była jedną z najbardziej bolesnych doświadczeń Polaków w czasie II wojny światowej" - powiedział prezydent Komorowski na Skwerze Wołyńskim podczas odsłonięcia Pomnika Ofiar Zbrodni Wołyńskiej.

Komorowski przypomniał też, że ofiarami zbrodni na Wołyniu, byli także przedstawiciele innych nacji. "Był to straszny czas, był to rejon szczególnie podatny na zbrodnie wzajemne. Dlatego czcząc dzisiaj polskie ofiary pamiętajmy także i o zagładzie Żydów na tych terenach, pamiętajmy także o śmierci Ukraińców i o śmierci wszystkich innych mieszkańców tych dawnych południowo-wschodnich terenów kresowych Rzeczpospolitej" - mówił prezydent. 

(fot. PAP/Rafał Guz)

Prezydent podkreślił zasługi Rodzin Kresowych, które konsekwentne upominały się o pamięć i prawdę o śmierci najbliższych, zwrócił też uwagę na rolę duchowieństwa w staraniach na rzecz polsko-ukraińskiego dialogu przypominając ogłoszoną 28 czerwca deklarację biskupów z obu państw, w której duchowni dystansują się od poglądów i osób zakłamujących oraz usprawiedliwiających zbrodnie na Polakach, potępiają "skrajny nacjonalizm i szowinizm, który przed 70 laty popchnął do zbrodni Organizację Ukraińskich Nacjonalistów". W ocenie Komorowskiego, jeśli deklaracja zostanie właściwie przemyślana, będzie przełomowym krokiem na drodze do polsko-ukraińskiego pojednania.

Prezydent podkreślił, że Polacy i Ukraińcy muszą razem udźwignąć "ogromny ciężar bólu pamięci o strasznych czasach, o podłych czasach, o czasach, które jednak minęły". "Musimy udźwignąć ten ciężar pamięci my Polacy. W sposób szczególny i trudny dla nich muszą udźwignąć Ukraińcy, obywatele wolnej, niepodległej Ukrainy dzisiaj" - zaznaczył Komorowski.

Biskup polowy Wojska Polskiego Józef Guzdek powiedział w homilii podczas mszy polowej: "Tylko poznanie pełnej prawdy o dokonanej zbrodni może nas wyzwolić od postawy wzajemnych oskarżeń, a nawet nienawiści. Trzeba nazwać po imieniu zbrodniarza i ofiarę, należy określić proporcje zadanych ran".

Sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Andrzej Krzysztof Kunert przypomniał, że dokładnie 70 lat temu, 11 lipca 1943 roku doszło do apogeum rzezi wołyńskiej, w wyniku, której oddziały UPA napadły na blisko 100 polskich miejscowości na Wołyniu. Wydarzenia te przeszły do historii, jako tzw. Krwawa Niedziela.

Kunert przytoczył słowa Jana Pawła II, wypowiedziane w Warszawie w 1999 r. pod monumentem poświęconym Poległym i Pomordowanych na Wschodzie: "Ojcze ludów i narodów, błagamy Cię, przyjmij dar świadectwa wiary, męki i śmierci synów naszego Narodu umęczonych i zamordowanych na Wschodzie; uczyń ich ofiarę posiewem wolności i pokoju". Fragment jego modlitwy umieszczono na nowym pomniku na Skwerze Wołyńskim.

Autorem pomnika ofiar zbrodni wołyńskiej jest rzeźbiarz Marek Moderau. Dominującym elementem nowego monumentu jest siedmiometrowy krzyż z figurą Chrystusa bez rąk. Przed krzyżem znajduje się 18 tablic z nazwami miejscowości z siedmiu przedwojennych województw II Rzeczypospolitej: wołyńskiego, poleskiego, tarnopolskiego, lwowskiego, stanisławowskiego, rzeszowskiego i lubelskiego. Na pomniku, na jednej z tablic umieszczono napis: "W hołdzie obywatelom Polskim ofiarom masowej zbrodni o znamionach ludobójstwa dokonanych przez OUN-UPA w latach 1942-1947 na terenach byłych siedmiu województw II Rzeczypospolitej". W sarkofagu u stóp krzyża będzie gromadzona ziemia z 2136 miejscowości, których nazwy widnieją na tablicach.

Uczestnicy uroczystości złożyli pod pomnikiem wieńce, a Kompania Reprezentacyjna Wojska Polskiego oddała salwę honorową. Uroczystość w asyście honorowej Wojska Polskiego ma zakończył apel poległych.

W czwartkowej uroczystości uczestniczyli także m.in.: b. premier Tadeusz Mazowiecki, ambasador Izraela w Polsce Zvi Rav-Ner, minister obrony narodowej Tomasz Siemoniak, prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz, wojewoda mazowiecki Jacek Kozłowski oraz prezes Instytutu Pamięci Narodowej Łukasz Kamiński.

(PAP)

Oficer ABW winny śmierci Barbary Blidy? Dzisiaj wyrok

Marcin Pietraszewski

 

09.07.2013 , aktualizacja: 09.07.2013 08:04

A A A Drukuj

Porucznikowi Grzegorzowi S. z ABW grozi do trzech lat więzienia (Fot. Dawid Chalimoniuk / Agencja Gazeta)

• 
• 
• 
• 
• Zobacz zdjęcia (6)

Siemianowicki sąd wyda we wtorek o godz. 11 wyrok w procesie porucznika Grzegorza S. z ABW, który w 2007 r. kierował akcją zatrzymania Barbary Blidy. Była posłanka SLD popełniła wtedy samobójstwo.

Porucznik S. z katowickiej delegatury ABW jest jedyną osobą, której w związku ze śmiercią Barbary Blidy przedstawiono zarzuty karne. Prokuratura oskarżyła go o niedopełnienie obowiązków służbowych. Nie polecił podwładnym, aby zrewidowali łazienkę oraz udającą się do niej Blidę. Okazało się, że posłanka miała w szlafroku rewolwer, z którego się zastrzeliła.

ABW przyjechała po Blidę na zlecenie katowickiej prokuratury. Śledczy zamierzali przedstawić jej zarzut pośredniczenia w przekazaniu 80 tys. zł łapówki prezesowi jednej ze spółek węglowych (po przegranych przez PiS wyborach sprawa została umorzona - śledczy uznali, że nie ma dowodów przestępstwa). Informacje o zatrzymaniu Blidy na specjalnej konferencji prasowej miał ujawnić Zbigniew Ziobro, ówczesny minister sprawiedliwości w rządzie PiS, a ABW miała przekazać dziennikarzom film z zatrzymania posłanki SLD.

Proces porucznika Grzegorza S. rozpoczął się w listopadzie 2009 r. I toczył się za zamkniętymi drzwiami. Sędzia Adam Mainka-Pawłowski wyłączył jawność sprawy ze względu na interes państwa. Podczas procesu omawiano bowiem kulisy działalności służb specjalnych. We wtorek o godz. 11 sąd ogłosi wyrok. Syn i mąż Barbary Blidy występują w niej w charakterze oskarżycieli posiłkowych.

Porucznik S. dostał kopertę

Treść zeznań złożonych podczas procesu jest tajna. "Gazeta" dotarła jednak do protokołu przesłuchania porucznika S. w prokuraturze. Przyznał wtedy śledczym, że nie uczestniczył w odprawie, na której omawiano zatrzymanie Blidy i prezesów spółek węglowych, bo wyjechał służbowo. Kiedy wrócił do delegatury ABW, dostał kopertę z informacją, że następnego dnia jedzie na akcję.

"Z dokumentów w tej kopercie wynikało, że mamy dokonać zatrzymania Blidy oraz przeszukania celem zabezpieczenia dokumentacji. Poza tym poinstruowano mnie, że będzie chodziło też o tymczasowe zajęcie mienia. Nie przekazano mi żadnej informacji, że pani Blida oraz jej mąż posiadają lub mogą posiadać broń palną. (...) Gdybym posiadał informację o broni lub jakiekolwiek podejrzenia w tym zakresie, to dokonałbym w pierwszej kolejności zabezpieczenia broni. Uważam, że jestem zdrowy i zdaję sobie sprawę jako funkcjonariusz ABW, że broni można użyć przeciwko osobom zatrzymującym (...) i w takim wypadku ja lub któryś z moich kolegów stalibyśmy się ofiarami jej użycia" - zeznał Grzegorz S.

Oficer twierdził, że w kopercie były jedynie wydruki z bazy PESEL, zdjęcie Blidy, zarządzenie prokuratury o zatrzymaniu, postanowienie o przeszukaniu i numery telefonów Blidów.

Zatrzymania osób mogących posiadać broń dokonuje brygada antyterrorystyczna

"Z tego, co wiem po całym zdarzeniu, były tam, czyli na miejscu czynności, dwie sztuki broni. Wynika z tego dla mnie, że ktoś źle rozpoznał sprawę, przekazał mi nierzetelne informacje i wysłano mnie razem z kolegami na tzw. realizację z narażeniem własnego życia. Poza tym, zgodnie z wewnętrzną instrukcją ABW objętą klauzulą "poufne", zatrzymania osób mogących posiadać broń palną dokonuje brygada antyterrorystyczna. (...) Wiem, że na odprawie stwierdzono, że jedna z zatrzymywanych osób jest myśliwym. Ja nie zakładałem, że tą osobą może być Barbara Blida, bo broń myśliwska jest duża i trudniejsza w ukryciu. Gdyby tą osobą była Barbara Blida, to wysłanoby zapewne z nami grupę antyterrorystyczną albo wzmocnioną".

Dowódca akcji u Blidów podkreślił, że to oficer prowadzący śledztwo powinien przed zatrzymaniem podejrzanych sprawdzić w policyjnej bazie danych, czy mają broń.

Kto wydał rozkaz wysłania ekipy z kamerą pod dom Blidy?

Grzegorz S. zeznał też, że zarządzenie o filmowaniu zatrzymań niektórych podejrzanych wydała centrala służb specjalnych. Nie potrafił jednak powiedzieć, kto wydał rozkaz wysłania ekipy z kamerą pod dom Blidy. "Mnie postawiono przed faktem dokonanym" - zeznał.

Oficer służb specjalnych przyznał, że jego zespół zgubił się w Siemianowicach Śląskich. "Dom Blidy znalazła grupa, w której był Tomasz F. (kierowca wiozący operatorkę z kamerą). Oni nas skierowali pod właściwy adres. Po drodze w samochodzie rozmawialiśmy (...), aby czynności wykonywać w sposób spokojny i dyskretny. Poleciłem nie zakładać kurtek służbowych z napisem ABW. Mieliśmy je przewieszone na rękach. Pod adres dojechaliśmy (...) ok. godz. 6".

Krzyczałem do Barbary Blidy "pani Basiu, niech pani nie umiera"

Oficerów ABW wpuścił Henryk Blida, mąż posłanki SLD. Grzegorz S.: "Był w szlafroku. Kiedy przyszła pani Blida, ona też była w szlafroku. (...) Podałem Blidzie zarządzenie o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu. (...) Zatelefonowała do adwokata (...), a potem poprosiła mnie o umożliwienie skorzystania z łazienki. Cały czas była w szlafroku, z jej wypowiedzi wynikało, że chce skorzystać z toalety. Nie było żadnych podstaw, żeby odmówić. Wtedy kazałem pani P. (agentce ABW) iść razem z Blidą".

Chwilę później usłyszał krzyk koleżanki, wołała go po imieniu. "Przebiegłem przez łazienkę do małej wnęki, gdzie leżała pani Blida. W pierwszej chwili myślałem, że ona zemdlała albo zasłabła. Gdzieś obok usłyszałem głos P., że ona się chyba postrzeliła. (...) Zobaczyłem pana Blidę za mną, kiedy stałem w wejściu do tego mniejszego pomieszczenia, który podniósł broń. Natychmiast kazałem mu ją odłożyć. Odłożył ją do zlewu" - opowiadał oficer ABW.

Z łazienki zadzwonił po pogotowie i zaczął reanimację. "Pani Blida, z tego, co pamiętam, gasła w oczach. (...) Gdy wbiegłem do pomieszczenia, jeszcze ciężko oddychała. (...) Nie pamiętam, czy była przytomna, czy też nie, czy miała np. otwarte oczy. (...) Krzyczałem do Barbary Blidy >>pani Basiu, niech pani nie umiera<<. Potem przyjechało pogotowie".

Dlaczego Blidy nie przeszukano przed wejściem do łazienki?

Z relacji S. wynikało, że pytał potem agentkę, co się stało w łazience. Funkcjonariuszka przyznała, że się odwróciła, kiedy Blida usiadła na sedesie. "P. powiedziała, że nie słyszała strzału. (...) Mówiła mi, że gdy poszła do łazienki, to zapytała Blidę, jak się czuje, i spytała ją o broń. Usłyszała odpowiedź negatywną".

Na pytanie prokuratora, dlaczego Blidy nie przeszukano przed wejściem do łazienki, Grzegorz S. odparł: "Pani Blida była w ciasno opiętym szlafroku i uważam, że zgodnie z przepisami i adekwatnie do sytuacji i jej zachowania nie miałem prawa jej przeszukiwać. (...) Zachowanie pani Blidy było spokojne, opanowane, była to normalna rozmowa i czynność nie musiała być przeprowadzona według mnie niezwłocznie".

Grzegorz S. przyznał, że przed akcją oficerowie ABW nie mieli szkoleń dotyczących prawnych procedur związanych z zatrzymaniem. Zaczęto je organizować dopiero po śmierci byłej posłanki SLD.

Grzegorzowi S. grozi do trzech lat więzienia.

Cały tekst: http://katowice.gazeta.pl/katowice/1,35063,14245402,Oficer_ABW_winny_smierci_Barbary_Blidy__Dzisiaj_wyrok.html#hpnews=katowice#ixzz2YWydMMQ9

Wierzyli, że jak wyrzucą dzieci z pociągu, to choć one przeżyją. Wyrzutki

Monika Żmijewska

 

22.06.2013 , aktualizacja: 22.06.2013 17:06

A A A Drukuj

Rysunki Stanisława Żywolewskiego wykorzystane w filmie 'Wyrzutki' Tomasza Wiśniewskiego i Sławomira Grunberga (Fot. Marcin Onufryjuk / Agencja Gazeta)

• 
• 
• 
• 
• Zobacz zdjęcia (8)

Ten chłopiec miał jakieś 6 lat. Był starannie przygotowany do wyrzucenia - owinięty w męską jesionkę, jakieś szmaty. Wypadł na pobocze. Ale potem już słychać było tylko strzały... - wspomina jeden z mieszkańców Łap, pamiętający wstrząsające historie z czasów wojny, gdy z jadących przez miasteczko pociągów z Białegostoku do Treblinki Żydzi wyrzucali swoje dzieci. Dramatyczne wydarzenia sprzed 70 lat przypomina dokument "Wyrzutki" w reż. Tomasza Wiśniewskiego i Sławomira Grunberga.

Kilkunastominutowy film - choć zebrał już kilka nagród na międzynarodowych festiwalach - w Białymstoku wcześniej nie był pokazywany. Premierowy pokaz miał w piątkową noc (21.06) w operowym amfiteatrze, w ramach trwającego tam Kina Letniego. Ów nocny pokaz był szczególny w atmosferze - najpierw wyświetlono film o dramacie w Łapach, potem - "Pokłosie" Władysława Pasikowskiego, inspirowane zbrodnią w Jedwabnem.

"Wyrzutki" w kilkunastu minutach opowiadają o jednym z wątków deportacji Żydów w 1943 roku z okręgu białostockiego do obozu zagłady w Treblince. Droga transportu prowadziła przez miasteczko Łapy, kilkanaście kilometrów od Białegostoku. Zrozpaczeni rodzice wyrzucali swoje dzieci przez niewielkie okienka w wagonach, chcąc w ten sposób ocalić je przed śmiercią. Film to relacja naocznych świadków, pamiętających wciąż wstrząsające obrazy. Na dokumentalną narrację składają się też archiwalne zdjęcia i przejmujące rysunki Stanisława Żywolewskiego z Hajnówki, który w prostej, ale wymownej formie zilustrował opowieści mieszkańców o tamtych wydarzeniach (rysunki można cały czas oglądać w gmachu opery).

REKLAMY GOOGLE

• Lokata z Gwarancją 6%
  + Lokata na 3 mies. + Tylko do 30.09.2013
  www.expander.pl
• Zdobądź paysafecard
  Po prostu płać online Bez konta. Bez karty kredytowej.
  www.paysafecard.com
• Leczenie Hemoroidów
  Pozbądź się definitywnie hemoroidów Terapia dająca wyniki w 48 godzin.
  www.hemoroidy-leczenie.com

Wyrzucono kilkadziesiąt dzieci

Dziś blisko 90-letni świadkowie mówią do kamery, co udało się im zapamiętać. Każdy w głowie ma nieco inny obraz, głosy się przeplatają. Ktoś zapamiętał owinięte grubo dziecko wyrzucane przez szyber z pociągu na peron, ktoś inny: "najpierw wypadło dziecko, potem wyskoczył starszy syn i ojciec". Ktoś kojarzył dziewczynkę, ktoś inny chłopca. Niemal zawsze to obraz, który się zlewał z hukiem wystrzałów.

- Ci Żydzi liczyli, że to dziecko przeżyje.

- Czasami jak leżę, to widzę to jak teraz. Wtedy deszcz był przykry, dzieciaczek w tej jesionce... Płacz i strzały.

- Ten mały Żydek to był blondynek, łatwo byłoby go przechować. Ale ludzie bali się brać. Ci Niemcy zaraz strzelali.

- Od strony Łap nadjechał bryczką Niemiec. Miał ksywę "Sześcionogi", bo sam chodził na własnych nogach i zawsze ze sobą miał psa. Żydówka wyskoczyła, a on siedem razy do niej strzelił. Stale mi się to przypomina, młoda dziewucha była.

- Był w Łapach taki Dzierżko. Jak leżał na peronie ranny czy zabity Żyd, czy Żydówka, to on je zasypywał do dołu. Nie wiem, czy mu płacili, on to ze strachu chyba robił.

- Raz wyrzucili dziewczynkę to ludzie wzięli i wychowali...

Na końcu filmu pojawiają się napisy: "Przypuszczalnie kilkadziesiąt dzieci wyrzuconych zostało w ten sposób z pociągów. Jedna dziewczynka ocalała, mieszka do dziś w Łapach i nadal nie decyduje się na ujawnienie swej żydowskiej tożsamości".

Zbierałem te okruchy

- Temat tej historii jest bardzo bolesny i przejmujący. Usłyszałem ją kiedyś, postanowiłem zebrać okruch do okrucha, nakręcić film. Cały czas myślę: jaka to musiała być determinacja - kobieta wyrzuca dziecko w nadziei, że choć ono się uratuje - mówił po pokazie dokumentu jego współtwórca - Tomasz Wiśniewski, filmowiec, dziennikarz, twórca stowarzyszenia Szukamy Polski. - Zbierałem więc te okruchy, jeździłem do Łap, wracałem, jeździłem, wracałem. 15 minut zapisu zabrało dwa lata takiego jeżdżenia i składania puzzle'a. Świadkowie tamtych wydarzeń mają dziś po ok. 90 lat, to był ostatni moment na rozmowę. Wydobyć z nich parę zdań było trudne. Ale ja jeździłem tam wiele razy, cierpliwie słuchałem. Kiedy już udawało mi się wzbudzić zaufanie u jakiejś osoby, szedłem dalej.

Wiśniewski chodził po torach w Łapach, pukał do przedwojennych domów, gdzie mieszkali kolejarze (jak mówi - warto pojechać do Łap i przejść się tamtędy, by zobaczyć wspaniałą międzywojenną architekturę dworkową).

- Zdarzały się takie sytuacje, że ktoś już coś zaczynał mówić, pierwsze zdanie, a tu z boku wychodzi sąsiad i mówi: "nie mów, bo jeszcze to zostanie wykorzystane przeciw tobie". A to przecież nie było moim celem. Oczywiście łatwo byłoby tę historię zmanipulować. Gdyby ktoś chciał, to mógłby to nakręcić w taki właśnie sposób. Ale chodziło wyłącznie o to, by tę historię opowiedzieć. Nie osądzać. Bo czy wiemy, co my byśmy zrobili w takiej sytuacji? Czy podjęlibyśmy decyzję o wyrzuceniu dziecka, licząc, że się uratuje? Czy zabralibyśmy takie dziecko z peronu? - mówił Wiśniewski. - To nie jest film historyczny. To nawet nie jest film o Żydach. To film o wielkiej determinacji, o dylemacie, przed którym człowiek staje w ekstremalnej sytuacji. Bo znalazły się w niej i te matki, które się zdecydowały, i mieszkańcy, którzy tak naprawdę byli bezsilni. Ci świadkowie - w tamtych czasach w sumie dzieci albo bardzo młodzi ludzi - opowiadali mi o tym horrorze, który wtedy w Łapach się dział. Miasteczko było strategiczną stacją kolejową, a do pilnowania jej delegowani byli okrutni żandarmi. Mieszkańcy żyli z dylematem - czy mogli podnieść to dziecko z peronu i je uratować? A gdy to się czasem zdarzało, to często kończyło się to katastrofą - ktoś dziecko brał, ale przyjeżdżała żandarmeria i rozstrzeliwała. Wiadomo o jednym przypadku ocalenia, ta pani do dziś mieszka w Łapach, udało mi się z nią porozmawiać, nie zdecydowała się jednak na ujawnienie.

Oni byli białostoczanami

Wiśniewski odniósł się też do wątku antysemityzmu i kwestii edukacji.

- Spotkałem kiedyś rabina z Izraela, który mówi mi tak: "Fajnie - wy w Polsce organizujecie stowarzyszenia, projekty promujące wielokulturowość, przypominające tradycję Żydów i tak dalej. Ale powiedz mi, skąd się wziął u was ten antysemityzm"? No i jak odpowiedzieć na to pytanie, które od razu jest wyrokiem? Myślałem długo i w końcu tak mu odpowiedziałem: Skoro my wszyscy jesteśmy takimi antysemitami, to jak to się stało, że od XVI wieku do końca XIX wieku na obszarze Polski mieszkało 75 procent żydowskiej społeczności świata? Problem w tym, że polska historiografia jakoś o tym zapomina. My dziś na każdym kroku musimy się tłumaczyć z wypadków antysemityzmu, wyjaśniać. A nikt nie pamięta o właśnie takich kwestiach. Bo swego czasu historycy tę sprawę zaprzepaścili, na to się jeszcze nakłada polityka. Dlaczego Żydzi mieszkali w Polsce, gdy wypędzano ich z innych krajów? Bo mieli tu pewne prawa. A mieli je, bo mieli zdolności. Żydzi w Polsce zbudowali wiele miast, opracowali strukturę podatkową. O tym historycy nie mówią. Popełniamy grzech zaniechania, niewyjaśniania.

- Na koniec opowiem o czymś, co jest, moim zdaniem, kluczem do edukacji i rozumienia problematyki żydowskiej - mówił Wiśniewski. - W latach 20. ksiądz Piotr Śledziewski podjął decyzję, by w podbiałostockim Zabłudowie przykryć gontem dach drewnianej synagogi, choć gmina żydowska chciała dach obić blachą. On jednak podjął decyzję, że na swój sposób państwo polskie sfinansuje rewitalizację synagogi, wedle tradycyjnego wzorca. To zdecydował polski ksiądz, katolik. Dlaczego? Otóż dlatego, że dla tego przedwojennego duchownego synagoga w Zabłudowie nie była obiektem żydowskim, a historycznym obiektem spuścizny Polski wielokulturowej. I to zupełnie zmienia optykę. Ten ksiądz uważał, że Żydzi są nasi, nie obcy, są tak jak my mieszkańcami wielokulturowej Polski. I tak się powinno o tym myśleć. Tak myślano kiedyś. Teraz te myślenie zaprzepaszczono. Kiedyś widziałem, jak ktoś 1 listopada zapala lampki na białostockim cmentarzu żydowskim. Zapytałem: - Dlaczego pan to robi? Czy jest pan Żydem? A on mi na to: "Nie, nie jestem. Ale oni byli białostoczanami". Właśnie: to coś więcej niż bycie Żydem, katolikiem, prawosławnym. To nasi ludzie. Tak trzeba o tym myśleć, a nie załatwiać sprawy pojedynczymi koncertami dla tolerancji, a w gruncie rzeczy nadal myśleć o nich jak o obcych.

***

W sobotę (22 czerwca) już po zapadnięciu zmroku w operowym amfiteatrze - zmiana klimatu - pokaz komedii Billy'ego Wildera "Pół żartem, pół serio". W niedzielę zaś - "Ostrożnie, pożądanie", w reż. Anga Lee (dla dorosłych). Pokazy zaczynają się o godz. 22, bilety na każdy pokaz - 12 zł - w kasie opery i w amfiteatrze (wejście od Kalinowskiego). 

Cały tekst: http://bialystok.gazeta.pl/bialystok/1,35241,14149821,Wierzyli__ze_jak_wyrzuca_dzieci_z_pociagu__to_choc.html#Cuk#ixzz2YNXFWidk